Hella Hueck: ‘Journalisten mogen wel wat uitgesprokener zijn’

De online lezer

‘In een democratische samenleving voorziet een goed functionerende pers burgers van informatie zodat zij zelf een mening kunnen vormen. Tegelijkertijd zie ik dat het voor online lezers een uitdaging is om het onderscheid tussen feiten en meningen te maken. Zij hebben online niets aan de traditionele indeling in kranten en tijdschriften van feiten en meningen. Je krijgt alles voorgeschoteld: van feiten, tot hoofdredactionele commentaren, tot posts van influencers. Dat kan leiden tot informatie-overload, terwijl lezers geïnformeerd willen worden en tegelijkertijd behoefte hebt aan ankers. Wat moet je van de feiten maken? EW staat bekend als een blad met kleur, waarbij lezers ook willen weten wat wij vinden. Omdat de traditionele indeling online niet werkt, brengen we nu artikelen die opgesplitst worden in stukken: feiten, visie, wie zegt wat, en verdere verdieping. Uit de online cijfers blijkt dat deze aanpak werkt. [voorbeeld: Waarom lijsttrekker Yeşilgöz niet bij het VVD-verkiezingsprogramma past]

Het mag op het randje

‘Ook voor een uitgesproken titel als EW vind ik het belangrijk dat stukken genuanceerd zijn, afgewogen, vanuit onze expertise, op basis van feiten en met respect voor de mening van de ander. In een opinie of column heeft de journalist een grotere vrijheid. Wat de grenzen daarin zijn? Je kunt nog zoveel regels uitprinten en ophangen, maar je moet het voelen, toepassen en in gesprek blijven met je columnisten. In een column mag je op het randje zitten. Maar het gaat wel om het incorporeren van je koers en waarden. Overigens merk ik dat ook lezers meebepalend zijn. EW is een commerciële titel en wat mensen acceptabel vinden of niet vinden speelt wel mee. Dat heb ik in het begin weleens onderschat.’

The Economist

‘De overtuigingen die je hebt of gaat onderzoeken, hoeven een feitenverslag niet in de weg te staan. Een mooi voorbeeld vind ik The Economist. Opinie gebaseerd op feiten. Neem één van hun covers: Scrap the asylum system – and build something better. Het artikel opent met: The rules for refugees arose haphazardly - de regels voor vluchtelingenbeleid zijn willekeurig tot stand gekomen. De feiten in het verhaal zijn intimiderend goed – dankzij hun geweldige research; waarna het verhaal overgaat in een beargumenteerde visie dat er vanaf heden iets nieuws moet worden opgebouwd. Op deze manier bouw je autoriteit op – op basis van feiten en expertise. Ik denk dat iedereen in de refugee- of ngo-wereld dit stuk heeft gelezen. Of de sector het ermee eens zal zijn, is een tweede. Maar zo’n geprononceerd artikel voegt wel echt wat toe aan het debat welk immigratiebeleid past bij onze tijd.’

Geen debatcultuur

‘Ik zal nooit betwisten dat je de journalistiek moet aanvliegen vanuit de feiten, maar met feiten alleen kom je er niet. Soms vind ik dat journalisten wat technocratisch zijn. De beroepsgroep kan soms sterker inzetten op het voeren van inhoudelijke debatten en het duiden van keuzes. Gechargeerd: als we de feiten maar op orde hebben, dan zoek het maar even zelf uit en vervolgens laten we het debat liever over aan buitenstaanders. Ik vind dat journalisten wel wat uitgesprokener mogen zijn. Natuurlijk moeten mensen zelf hun mening vormen, maar we kunnen hen wel een handje helpen. Daar is behoefte aan.

Als de verkiezingen eraan komen, kijken we vooral naar argumenten en programma’s. Terecht. Maar het gaat ook over de poppetjes. Juíst over de poppetjes. Hoe beziet een partijleider de toekomst, wat zijn haar of zijn normen en waarden? Hoe ziet iemands karakter eruit, zijn uitstraling en overtuigingen? Kan iemand mensen meekrijgen, compromissen sluiten?  Dat zijn niet altijd puur feitelijke zaken. Je stem uitbrengen is vaak een emotionele keuze die in veel gevallen pas op weg naar het stemhokje wordt gemaakt.

Waar het aan ligt dat Nederland een zwakke debatcultuur heeft, vind ik moeilijk te beantwoorden. Misschien komen discussies in Nederland te snel terecht in een simpel voor- of tegenkamp. Juist hier ligt een kans voor journalistiek: om het gesprek te verbreden en verdiepen.’

Journalistieke rol in het verleden

‘Soms vraag ik me af of we ons wel voldoende realiseren hoe belangrijk de journalistieke rol in de samenleving is en is geweest – onze gedeelde realiteit. Dat heel Nederland om acht uur voor het Journaal zat en later RTL Nieuws, die beide bijdroegen aan een gezamenlijke informatiebasis. Natuurlijk werd ook toen bepaald in Hilversum wat jij te zien kreeg en in welke volgorde. Social media hebben dat proces gedemocratiseerd, wat voordelen heeft maar ook nadelen: we zitten nu meer in onze eigen bubbel.

Belangrijk is dat we onze traditionele verslaggeversrol niet veronachtzamen. Het land in, mensen spreken; in plaats van al die analyses, opinies en commentaren vanachter het bureau vandaan. Dat is ook voor EW een opgave.’

De burp van de influencer

‘We moeten niet de kant op van de influencer die maar wat burpt zonder enige verantwoording - terwijl de journalistiek transparant wil zijn en met disclaimers en bronnen betrouwbaarheid wil winnen. Maar we willen als journalisten zo graag dat de wereld zich aan ons aanpast en onze regels begrijpt. We spijkeren journalistieke codes op de deur en dan komt het wel goed. It’s not gonna happen. Dat verhaal kennen we al uit het Fortuyn tijdperk. We hebben het sentiment van de straat gemist. We stellen nog steeds te weinig de vraag wat de lezer of kijker wil en of de lezer zit te wachten op de dingen die wij maken. Blijven we als beroepsgroep niet te veel in onze eigen regels hangen? Het lijkt soms alsof journalisten dammen, terwijl de wereld aan het schaken is. We dammen keurig binnen de regels, maar als het spel verandert moeten we ons afvragen hoe we ons daartoe verhouden? Eerlijk gezegd weet ik het antwoord nog niet, behalve dat ik denk dat de journalistiek niet te defensief moet zijn, maar de ruimte neemt om dit gesprek aan te gaan.’

Toekomst van het vak

‘We mogen trots zijn op ons vak. Journalistiek is onmisbaar in een democratische samenleving die feiten, wetenschap en rechtsstaat waardeert. Wel maak ik me zorgen over de toekomst. De opkomst van OpenAI, ChatGPT en Gemini verandert het speelveld. Mensen worden nog wel redelijk goed geïnformeerd, maar komen ze nog tot de oorspronkelijke journalistieke bron? Is het journalistieke product nog levensvatbaar en kan het commercieel overeind blijven?

Ooit las bijna iedereen een krant, niet als elitair product maar als vanzelfsprekend onderdeel van het dagelijkse leven. Het is belangrijk dat journalistieke media relevant blijven voor alle lagen van de samenleving, en niet verworden tot een “goed doel” omdat hoger opgeleiden het zo belangrijk vinden dat de journalistiek gesteund blijft. Het is mijn angst dat de journalistiek geen aansluiting meer vindt bij de bredere laag van de bevolking.’

HELLA HUECK

Hella Hueck is sinds begin 2024 hoofdredacteur van opinieblad EW. Daarvoor werkte zij als verslaggever en presentatrice ruim twaalf jaar voor RTL Nieuws en RTL Z, tot ze in 2018 de overstap maakte naar Het Financieele Dagblad waar ze verslaggever Tech & Innovatie en later Chef Ondernemen was.