Online inbreuk op foto’s en lage betalingsbereidheid bij overtreders ‘klap in gezicht’ fotografen

Jaarlijks maken particulieren, zzp'ers en kleine verenigingen en stichtingen, soms bewust maar soms ook uit onwetendheid, inbreuk op auteursrechtelijk beschermd beeldmateriaal. Naar schatting gaat dat om bijna 370 duizend foto's. Dat blijkt uit onderzoek dat is uitgevoerd door de Federatie Beeldrechten. Minister Bruins (OCW) zegt naar aanleiding van het rapport dat vooral kennis vergroten onder deze groep gebruikers van belang is. Fotografen willen zelf beslissen waar beeld opduikt, zegt René Hendriks (NVF). ‘Of ik überhaupt wel aan deze persoon of bijvoorbeeld een bepaalde politieke partij wil leveren. Of dat ik me kan verenigen met hun denkbeelden. Dat wil ik zelf kunnen beslissen.’

Fotograaf: Jeroen Putmans / ANP

Uit het rapport Online inbreuken in beeld komt naar voren dat de inbreuken soms onbedoeld zijn, maar ook regelmatig gepaard gaan met een weinig schuldbewuste blik op hergebruik van fotografie en ander beeld. Fotografen meldden dat overtreders niet zelden denken dat professioneel beeld gratis of tegen een lage vergoeding gebruik kan worden “omdat het toch al gemaakt is”. Een kleine groep was wel degelijk op de hoogte van de auteursrechtensituatie maar nam toch het risico beschermd beeld te gebruiken.

Anderen wimpelden klagende fotografen af met opmerkingen dat het hergebruik juist een mooie kans was “beeld nog eens te laten zien”.

De lage betalingsbereidheid van inbreukmakers steekt fotografen, al is dat volgens de onderzoekers niet eens waar fotografen het meest boos over zijn: ‘Wat de deelnemende fotografen nog het ergst vonden, was de perceptie dat andere mensen het vak niet respecteren. De fotografen vinden dat fotografie een ambacht is, waar veel tijd en moeite in zit. Dat mensen het verschil (vaak) niet lijken te zien en er maar zo weinig voor over hebben, is een spreekwoordelijke klap in het gezicht.’

Sommige overtreders gaven aan vooraf een inschatting te maken van het risico te worden betrapt. Wanneer die laag werd ingeschat, werd beeld bewust hergebruikt. Ze bleken dan wel regelmatig te kiezen voor foto-bewerking zoals bijsnijden, spiegelen of het toepassen van een filter - in de hoop dat fotografen of bureaus die inbreuken opsporen het hergebruik niet opmerken.

Minister Bruins zegt: ‘Ik begrijp de zorgen van de fotografen goed en neem de constateringen in het rapport serieus. Het principe dat makers een eerlijke vergoeding verdienen, ook voor het gebruik van hun werk door derden, is zonder uitzondering een belangrijke voorwaarde voor iedere maker. Ik zal over de gestelde problematiek en mogelijke oplossingen dan ook in gesprek blijven met de Federatie Beeldrechten. Oog voor de complexiteit is daarbij van belang, evenals het bevorderen van kennis bij kleine gebruikers over de auteursrechtelijke aspecten aan het gebruik van professioneel beeld.’

NVF-lid René Hendriks stelt in een reactie aan Villamedia dat een systeem met vaste vergoedingen bij inbreuk feitelijk het misbruik legitimeert. ‘Je loopt sowieso al een kleine kans betrapt te worden, en als dat gebeurt kom je er dan in de toekomst nog eens relatief makkelijk en goedkoop vanaf.’ Hendriks herkent de ergernis bij fotografen - niet in laatst omdat inbreukmakers niet zelden beledigd of boos reageren als ze op hun overtreding worden aangesproken.

Hoe haal je het in je hoofd om ze aan te spreken op het gebruik van je beeld?  Het stond op internet, en was dus gratis. Of ‘het is maar een fotootje’. Fotografen willen zelf beslissen waar beeld opduikt, zegt Hendriks. ‘Wie mijn beeld gebruikt. Of ik überhaupt wel aan deze persoon of bijvoorbeeld een bepaalde politieke partij wil leveren. Of ik me kan verenigen met hun denkbeelden. Dat wil ik zelf kunnen beslissen.’

Een grotere pakkans is van belang, aldus Hendriks. ‘En dan is het aan de maker om te beslissen of hij/zij alsnog een bedrag claimt, of ervoor kiest het gebruik helemaal te verbieden of het juist te gedogen.’

De Federatie Beeldrechten adviseert een publiekscampagne te beginnen die rechtmatig beeldgebruik belicht en waardering voor het vak moet vergroten. ‘Oog voor de complexiteit is daarbij van belang’, zegt Bruins.

Meer bij Rijksoverheid: aanbieding rapport ‘Online inbreuken in beeld’  

Bron: Villamedia