'Je moet niet als een wezel gaan wegkruipen en stiekem iets schrijven over iemand'

‘De omstandigheden waaronder misdaadjournalisten werken, zijn grimmiger geworden’, zegt Paul Vugts. Hij is sinds 1997 misdaadjournalist voor Het Parool. Vugts noemt de moord op Peter R. de Vries, maar ook de aanslagen op de redactiepanden van De Telegraaf en Panorama, de persoonsbeveiliging van hemzelf en collega John van den Heuvel. ‘Moord is natuurlijk het ultieme risico,’ zegt Vugts, ‘maar een steen door je ruit is ook superheftig.’

Fotograaf: Dingena Mol

Hoe schrijf je over criminaliteit zonder dat je zelf in de problemen komt?

‘Wat voor politici in Den Haag geldt, geldt ook voor een crimineel: iedere bron heeft een belang om met jou als journalist te praten. Ik probeer te overzien wat dat belang is en zorg dat ik me niet voor iemands karretje laat spannen. Daarnaast ben ik heel scherp erop dat ik kom om informatie te ontvangen, niet om te geven. Ook niet in de zin van: ik ‘voer’ deze bron iets, misschien krijg ik meer terug. Het gevaar is dat iemand met de informatie die ik geef aan de haal gaat en dan kom ik zelf in het speelveld terecht.’

Hoe zorg je dat je veilig blijft tijdens je werk?

‘Soms kunnen criminelen of mensen die zo’n beetje tegen de misdaad aanschurken intimiderend overkomen. Maar het is belangrijk om geen aannames te doen, dat alle criminelen ‘verschrikkelijk’ zijn, of iets dergelijks. Als het kan, spreek ik juist fysiek met ze af, ik wil iemand in de ogen kijken. Zo laat ik ook zien dat ik serieus ben. Je moet niet als een wezel gaan wegkruipen en stiekem iets schrijven over iemand. En als ik toch niet helemaal een veilig gevoel heb bij een contact, probeer ik iemand uit de bovenwereld erbij te betrekken. Iemands advocaat bijvoorbeeld, dan spreek ik op het advocatenkantoor af.’

Welke tips heb je nog meer voor journalisten die over misdrijven schrijven of over drugsgerelateerde zaken of misschien ongewild met louche ondernemers in contact komen?

‘De eerste regel: wees heel duidelijk in wat je bent. Journalist. Je staat niet aan de kant van politie of justitie, maar ook niet aan de kant van een crimineel. Leg iemand gelijk uit dat als je iets met zijn of haar verhaal zou doen, je ook gaat vragen bij andere partijen naar hun kant van het verhaal. Maar goed, dat betekent eigenlijk: behandel criminelen hetzelfde als bronnen in de bovenwereld.’

‘Ten tweede: weet dat je aan hun centen of vrijheid zit en wees er dus op voorbereid dat zij willen voorkomen dat je gaat publiceren. Probeer de kans te krijgen om uit te leggen wat het belang is van het verhaal en maak duidelijk dat het verhaal er hoe dan ook gaat komen. Hoe eerder je dat doet, hoe minder zin het heeft voor deze mensen om te gaan dreigen.’

Wat kan PersVeilig doen voor journalisten die te maken krijgen met georganiseerde misdaad?

‘Ik denk dat het vooral prettig is om als journalist af en toe te sparren over een publicatie wanneer er problemen opdoemen. Hoe pak ik het aan? Ik probeer die persoon bij het verhaal te betrekken, maar die begint te dreigen, hoe kan ik op een verantwoorde manier publiceren zodat het niet uit te hand loopt? Zo’n overleg kan misschien met PersVeilig of via PersVeilig met collega’s. Ik ben trouwens blij hoe journalisten tegenwoordig met elkaar omgaan, ook van concurrerende media. Misschien zijn we door de verharding van de onderwereld wel in elkaars armen gedreven.’

Tekst: Jolanda van de Beld