Presentatie onderzoek PersVeilig: ‘Supporters gooien van alles naar je, je houdt het niet voor mogelijk’

Het Utrechtse voetbalstadion Galgenwaard is verlaten, de grasmat frisgroen in de zon die even doorbreekt. Op donderdagmiddag 9 oktober is dit het decor voor de presentatie van een onderzoek van PersVeilig over veiligheid van fotojournalisten en cameramensen. Maar vaker is dit – althans, daar beneden, tussen de tribune en de reclameborden langs het veld – het ‘oorlogsgebied’ waarin deze journalisten hun werk moeten doen.

Fotograaf: Jitske Seckels

‘Supporters gooien van alles naar je. Muntjes, aanstekers, frikandellen, met mayo en al. Volgepiste bekers, je houdt het niet voor mogelijk’, somt Ayolt Kloosterboer op, zelf verslaggever en voorzitter van Nederlandse Sport Pers (NSP). Hij heeft het overigens niet in het bijzonder over de Galgenwaard of de Utrechtse supporters, het geldt voor de hele voetbalwereld. ‘Bij de bekerfinale van vorig jaar ontplofte een cobra naast een fotograaf. Hij vreesde voor blijvende gehoorschade.’ Kloosterboer zegt dat het goed afliep, de man was ‘slechts’ een week lang doof. Presentator en moderator Nadia Moussaid staart hem aan: ‘Ik ben in shock.’

91 procent

Moussaid is de middag begonnen met de presentatie van de cijfers uit het onderzoek, uitgevoerd door Ipsos I&O. Negen op de tien (91 procent) van de cameramensen en fotografen hebben in hun werk wel eens te maken met een vorm van agressie en intimidatie.

Dit percentage is hoger dan in het onderzoek naar de veiligheid van vrouwelijke journalisten (2022) en journalisten in het algemeen (2021), waarbij acht op de tien journalisten hiermee te maken kreeg. Bovendien gaat het bij cameramensen en fotografen veel vaker om fysieke dreiging of agressie.

Aangifte leidde niet tot vervolging

Op het podium gaat Moussaid in gesprek met Kevin Spanjersberg (zie foto), verslaggever voor Hart van Nederland. Videobeelden laten zien hoe Kevin en zijn cameraman worden aangevallen door gefrustreerde Vitesse-supporters, nadat bekend werd dat de club de proflicentie zou kwijtraken. Spanjersberg en zijn collega kwamen er betrekkelijk goed vanaf, een beveiliger stapte naar voren en ving de klappen op. Later werden ze op een andere locatie nogmaals belaagd door twee hooligans, zegt Spanjersberg, maar wisten ze weg te komen. ‘Wat is er met deze mensen gebeurd?’, wil Moussaid weten. ‘Niets’, antwoordt Spanjersberg. Hij vertelt dat er aangifte is gedaan van beide incidenten, maar dat dit tot nu toe niet tot vervolging door het OM heeft geleid.

Spits van Nederlands elftal

Moussaid praat door met Ayolt Kloosterboer van NSP en Simon Keijzer, eigenaar van sportmarketingbureau Miles. Wat kunnen voetbalclubs of de KNVB doen voor de veiligheid van journalisten? Kloosterboer heeft wel een kritische opmerking. In mei dit jaar duwde Ajax-speler Wout Weghorst boos een camera van zich af. ‘Dat was een steadycam, een hele dure camera’, zegt Kloosterboer. ‘NSP heeft de KNVB een brief geschreven. Voor het oog van miljoenen tv-kijkers slaat een speler, ook spits van het Nederlands elftal, een camera. En dat kan dus ongestraft, want Ajax en de KNVB hebben niets gedaan. Daar ben ik nog steeds boos over.’

In de zaal merkt iemand op: ‘Als fotograaf word ik vaak verbannen naar een parkeerplaats ver van een stadion. Dan moet ik een flinke route afleggen naar de auto met mijn apparatuur, soms zelfs langs het supportershonk.’ Keijzer reageert: ‘Ik vind ook dat je als fotograaf dichtbij moet kunnen parkeren. Elke club waarbij je dit aankaart, moet daar gehoor aan geven.’

‘Plaatsvervangende schaamte’

Tot slot komt de politie aan de beurt. 9 procent van de fotografen en cameramensen die agressie ervaarden bij een 112-melding zeggen dat agenten zelf de schuldigen waren. Moussaid nodigt 112-fotograaf Roland Heitink uit op het podium. Beelden van hem en een collega laten zien hoe vijf politieagenten hen proberen weg te jagen op de openbare weg. Na wat gescheld, geduw en getrek schijnen de agenten met felle lampen in de camera. Heitink: ‘Dit hebben ze een halfuur lang gedaan, zodat we niet konden filmen.’

Namens de politie komt Wim Hoonhout, woordvoerder Politie Midden-Nederland, tekst en uitleg geven. ‘Ik heb plaatsvervangende schaamte als ik dit zie.’ Moussaid vraagt hem of de politie eigenlijk wel goed weet wat de taak is van journalisten. Hoonhout: ‘Niet iedereen, we hebben echt nog wat te doen. Bijvoorbeeld op de Politieacademie.’

'Kom naar PersVeilig toe'

Als de zaal de gelegenheid krijgt vragen te stellen, komt een van de aanwezigen terug op de aanval op Spanjersberg en de cameraman van Hart van Nederland. ‘Als we onszelf serieus nemen, moeten we altijd aangifte doen. En politie en OM moeten handhaven. Anders zijn we wetteloos.’ Het is het moment voor Peter ter Velde om het woord te nemen. ‘Ik wil daaraan toevoegen: kom naar PersVeilig toe. Dan kunnen wij contact opnemen met politie en OM en checken wat er met een aangifte is gebeurd.’