Freelancers en financiële risico’s: wat mag een opdrachtgever op jou verhalen?

Opdrachtgevers proberen al jaren financiële risico’s af te wentelen op zzp’ers via contractuele bepalingen. Door de handhaving op schijnzelfstandigheid lijkt dit risico voor freelancers groter maar lang niet alles kan op jou als freelancer worden verhaald. Toch adviseert de NVJ tegen dit soort bepalingen. Naar aanleiding van dit NOS-artikel ontving de NVJ opnieuw vragen over dit onderwerp. Daarom zetten we de belangrijkste informatie op een rij.

Schijnzelfstandigheid en de Belastingdienst

Als de Belastingdienst schijnzelfstandigheid vermoedt bij een opdrachtgever, gaan hier een gesprek en waarschuwing aan vooraf. Eventuele naheffingen worden pas daarna opgelegd en gaan niet verder terug dan 1 januari 2025. Bovendien geldt 2025 als overgangsjaar waarin boetes meestal niet aan de orde zijn. De overheid wil zo zorgen voor een ‘zachte landing’.

Wanneer de arbeidsrelatie correct is vormgegeven— o.a. zonder direct gezag, projectmatig en gestuurd op resultaat— is het risico op schijnzelfstandigeheid en daarmee naheffingen heel klein. Daarom is het verstandiger om hier tijd in te steken en de opdracht zo in te richten dat deze op voldoende facetten voldoet aan de criteria voor ondernemerschap zoals ook uitgelegd in het Deliveroo-arrest. In veel gevallen is dat goed mogelijk, waardoor een vrijwaringsclausule overbodig is want de freelancer zal dan niet gekwalificeerd worden door de fiscus als schijnzelfstandige.

Toch ziet de NVJ dat opdrachtgevers heffingsrisico’s op freelancers proberen af te schuiven. Dit gebeurt al jaren, maar door de strengere controle van de Belastingdienst zorgt dit nu voor meer onrust.

Mag een opdrachtgever jou verantwoordelijk houden voor naheffingen?

Gedeeltelijk wel, maar lang niet altijd. Loonheffingen bestaan uit vier onderdelen:

1. Loonbelasting

2. Premies volksverzekeringen

3. Premies werknemersverzekeringen

4. Inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet (Zvw)

Volgens artikel 20 van de Wet financiering sociale verzekeringen (WFSV) mogen premies voor werknemersverzekeringen en de inkomensafhankelijke bijdrage Zvw niet worden verhaald op de opdrachtnemer. Dit is wettelijk verboden en dus nietig, zelfs als je ermee hebt ingestemd in je contract.

Loonbelasting en premies volksverzekeringen (1 en 2) mogen in theorie wel worden verhaald, mits dit expliciet in de overeenkomst staat. In de praktijk is dit binnen de journalistiek nog nooit voorgekomen, voor zover de NVJ weet. Bovendien kunnen rechters zulke bepalingen als onredelijk beschouwen, vooral als je weinig onderhandelingsruimte had—een situatie die in de journalistiek helaas vaak voorkomt.

De NVJ vindt daarom dat opdrachtgevers deze bepalingen niet in opdrachtovereenkomsten moeten opnemen. Sterker nog, zo’n bepaling kan juist averechts werken: het kan een indicatie zijn van schijnzelfstandigheid. Als een freelancer een overeenkomst ‘moet’ ondertekenen zonder onderhandelingsruimte, kan dit worden gezien als een teken dat er geen sprake is van daadwerkelijk ondernemerschap. Ook daarom is de NVJ tegen dit soort bepalingen.

Wat kun je doen als dit in je contract staat?

Als jouw opdrachtovereenkomst bepaalt dat jij verantwoordelijk bent voor eventuele naheffingen, kan de opdrachtgever hier in de toekomst op terugkomen als schijnzelfstandigheid wordt vastgesteld.

De NVJ adviseert haar leden om dergelijke bepalingen niet zomaar te accepteren en om aanpassingen te vragen. Bij de Publieke Omroepen en bepaalde uitgevers zijn deze clausules na aandringen door freelancers al aangepast. Aankaarten en onderhandelen heeft dus zeker zin, vooral als de opdrachtgever graag met jou werkt.

Weigert de opdrachtgever de bepaling te wijzigen en voel je je gedwongen om te tekenen om de opdracht niet mis te lopen? Dan raden we aan om bij een constatering van schijnzelfstandigheid juridische hulp in te schakelen via de NVJ. Wij kunnen je ondersteunen en samen kijken naar mogelijke oplossingen. Dit is voor alle partijen nieuw terrein waar nog weinig tot geen ervaring mee is opgedaan.