Pauke van den Heuvel: ‘Betrouwbare media en fotografen zijn belangrijker dan ooit’
Niet elk NVF-lid is een fotojournalist. Dat klinkt misschien raar, maar er zijn ook leden die wél in het vak zitten zonder zelf de camera te hanteren. Zoals Pauke van den Heuvel, plaatsvervangend chef beeldredactie bij de NRC én bestuurslid bij de Stichting Zilveren Camera. Haar fascinatie met fotojournalistiek beeld is haar drijfveer: ‘Je staat midden in het nieuws en met de beste fotografen. Onze fotografen zijn de ogen van de redactie.’
)
)
Pauke van den Heuvel heeft een gedegen basis in de fotografie: ‘Ik heb fotografie gestudeerd aan de Utrechtse Hogeschool voor de Kunsten, waar ik in 2004 ben afgestudeerd. In de opleiding was er veel aandacht voor documentairefotografie en het vertellen van verhalen. Tijdens vrijwilligerswerk voor Amnesty International op de fotoredactie daar, kwam ik erachter hoe leuk het is om in een team te werken en maatschappelijk relevant te kunnen zijn.’
Intensief werk
Het werk op een fotoredactie beviel Pauke dermate goed, dat zij verder ging in die richting. ‘Ik heb daarna een klein jaar gewerkt bij het persbureau Novum (tegenwoordig onderdeel van het ANP – red.), waar ik de fotoredactie hielp op te zetten. Vervolgens heb ik als freelancer gewerkt, ook voor NRC. Daar ben ik inmiddels zo’n dertien jaar in dienst. Eerst als fotoredacteur en nu geef ik – samen met chef beeldredactie Natalia Toret – leiding aan de fotoredactie.
Fotoredactie is het leukste werk dat er is. Het is natuurlijk intensief en je werkt met snelle deadlines, maar je staat midden in het nieuws en met de beste fotografen. Het werk is maatschappelijk relevant en mijn fascinatie heeft altijd bij beeld gelegen. We leven in een wereld waarin volop met beeld wordt gecommuniceerd, dat maakt het werk boeiender dan ooit.’
Dagelijks ethische vraagstukken
In het fotojournalistieke vakgebied voelt Pauke van den Heuvel zich als een vis in het water. Wat trekt haar daarin het meeste aan? ‘Het creatieve aspect en het werken met kundige fotografen en betrokken collega’s. Het vakgebied heeft zich enorm ontwikkeld sinds ik begon als fotoredacteur. Online en websites van media stonden toen nog in de kinderschoenen. Inmiddels staan alle berichten met beeld online, er is dus veel meer werk bij gekomen. Ook biedt de online omgeving voor fotografie meer ruimte en is er naast fotografie ook video bijgekomen.
Inhoudelijk is het werk steeds uitdagender geworden. Er is in conflictgebieden vaak ook sprake van een beeldoorlog. Van wie is beeld afkomstig, wat wil diegene daarmee zeggen en wat is onze verantwoordelijk bij het publiceren ervan? Dit soort vragen en andere ethische vraagstukken zijn dagelijks onderwerp van gesprek binnen ons team.’ En daarmee raakt zij ook aan de potentieel minder prettige kanten van het werken op de beeldredactie van een landelijke krant. ‘Je werkt in het nieuws, wat af en toe verschrikkelijk naar is en je persoonlijk kan raken. Alles staat op beeld en is te zien, en je krijgt conflicten dan ook soms van confronterend dichtbij mee. Daar moet je tegen kunnen.’
‘Je kunt het verschil maken’
De NRC is van oudsher een krant waar beeld een belangrijke rol speelt. Anno 2025 is dat onverminderd het geval. ‘Het mooiste is dat je het verschil kunt maken en een menselijk gezicht kunt laten zien bij onderwerpen die anders abstract blijven. Ook door werk van fotografen te laten zien van plekken waar doorgaans amper beeld vandaan komt. Ik denk dan aan onze fotograaf Kostyantyn Chernichkin in Oekraïne, maar ook aan Nederlandse collega’s zoals Mona van den Berg en Kees van de Veen. Die laatsten verdiepen zich in onderwerpen en weten dat erg goed in beeld te brengen. Mona doet dat bijvoorbeeld door haar werk over de leefomstandigheden van kinderen in AZC-gezinslocaties. Kees laat dat zien door zijn foto’s van het aanmeldcentrum voor vluchtelingen in Ter Apel, dat hij jarenlang volgde. En in de coronaperiode volgde hij de 73-jarige Piet Franssen uit Limburg, die uiteindelijk in 2020 op de intensive care van het Wilhelmina Ziekenhuis in Assen stierf aan deze ziekte. Kees won destijds voor die serie de Zilveren Camera.
Een andere manier om aan beeld te komen van plekken waar journalisten niet kunnen komen, is via satellietbeeld en OSINT-technieken (Open Source Intelligence – red). Zo deden we onderzoek naar beeld van het gebruik van witte fosfor door het Israëlische leger in Gaza en Libanon.’
Wat is nu een ‘NRC-foto’?
Hoe weet je als beeldredactie wat nu een ‘NRC-foto’ is? Pauke: ‘Fotografie moet waarheidsgetrouw zijn en er mag niet ingegrepen zijn, onze lezers moeten ervan uit kunnen gaan dat het klopt wat ze zien. Een goede foto is niet perfect gestileerd, maar kan ook rommelig zijn en chaotisch als dat de situatie is die in beeld is gebracht. De kwaliteit moet goed zijn. Kwaliteit is natuurlijk subjectief, maar er zijn wel gedeelde waardes. Dat zit ’m in belichting, een goed oog van de fotograaf en compositie. Maar ook in hoe een fotograaf ergens binnen weet te komen, het gaat immers niet alleen om technische vaardigheden. Olivier Middendorp heeft bijvoorbeeld een sterke fotografische beeldtaal én weet dichtbij te komen.’
Fotografen belangrijker dan ooit
Digitalisering heeft een behoorlijk impact op de journalistiek in het algemeen en de fotojournalistiek in het bijzonder. En die invloed is niet altijd even positief. Pauke van den Heuvel: ‘Nu AI-beelden veelvuldig circuleren, desinformatie wijdverbreid is en zelfs actief wordt ingezet, zijn betrouwbare media en fotografen belangrijker dan ooit. Stel je voor dat er geen waarheidsgetrouw beeld is van belangrijke gebeurtenissen, dan verdwijnt er veel uit het collectieve geheugen en in de doofpot. Je moet kunnen laten zien wat er gebeurt in conflictgebieden, in de politiek, hoe het leven is in de azc’s.
Het is daarnaast voor veel fotografen steeds lastiger toegang te krijgen en ongestoord hun werk te doen. Bedrijven en politici hebben woordvoerders, allemaal hebben zij belang bij hoe ze in beeld worden gebracht. Mensen willen niet altijd gefotografeerd worden. Het beroep van fotograaf is er hierdoor niet makkelijker op geworden. Daarom is het des te belangrijker dat deze fotografie gesteund wordt en aandacht krijgt. Ik probeer daar via mijn werk bij de NRC én als bestuurslid van de Zilveren Camera aan bij te dragen.’ En dat doet zij ook door haar lidmaatschap van de NVF: ‘Ik vind het belangrijk om fotografen te steunen en een organisatie te steunen die zich voor hen inzet, daarom ben ik lid van de NVF.’
Als NVJ-lid sta je niet alleen.
Meedoen?
Voor de rubriek NVF Uitgelicht in Focus Magazine zijn wij altijd op zoek naar NVF-leden. Wil jij je werk ook in het oudste fotografietijdschrift van Nederland en in de NVF-nieuwsbrief laten zien? Neem dan contact op met Paul Teixeira.