Zelfstandig ondernemers regelen zelf hun pensioen, arbeidsongeschiktheidsverzekering en overige voorzieningen. Er zijn ook mogelijkheden om je via een collectief aan te sluiten.
Arbeidsongeschiktheidsverzekering
Arbeidsongeschikt zijn betekent voor een zelfstandig journalist in veel gevallen dat er geen brood meer op de plank komt. Helaas kent Nederland geen verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) meer voor zelfstandige ondernemers.
Verzekeraars bieden een ruime keuze uit verschillende AOV’s. Een goede AOV is echter duur. De verzekering kost al gauw meer dan € 100 premie per maand. Die premie is fiscaal aftrekbaar.
Bij het afsluiten van een AOV mag een assurantietussenpersoon geen provisie rekenen. Een broodfonds kan een betaalbaar alternatief zijn voor een arbeidsongeschiktheidsverzekering.
Broodfonds
Een groep van 20 tot 50 zelfstandige ondernemers kan samen een broodfonds starten. Elke deelnemer stort eenmalig een inleg van € 225 op een aparte rekening en betaalt daarnaast een maandelijkse contributie van € 10 en een afgesproken bedrag (tussen € 33,75 en € 112,50).
Als iemand uit de groep ziek wordt, krijgt hij maximaal twee jaar lang een schenking uit de kas van het broodfonds om zich in zijn levensbehoeften te kunnen voorzien. Wie uit het broodfonds stapt, krijgt zijn inleg terug.
Zwangerschapsuitkering
Vrouwelijke zelfstandig journalisten hebben recht op een zwangerschaps- en bevallingsuitkering van minimaal 16 weken. De uitkering is gebaseerd op de regeling Zelfstandig en Zwanger-regeling (ZEZ-regeling).
De zwangerschapsuitkering kun je laten ingaan vier tot zes weken voor de dag dat je bent uitgerekend. De hoogte van de uitkering is nooit hoger dan het minimumloon en afhankelijk van de winst in het voorafgaande jaar. Om de inkomensachteruitgang te compenseren, kan een aanvullende AOV voor zwangerschap worden afgesloten.
Vrijwillige verzekering UWV
Als je nog werknemer bent of een uitkering hebt en een eigen bedrijf wilt opstarten, kun je ervoor kiezen om vrijwillig verzekerd te blijven bij UWV. Hiermee ben je toch verzekerd van inkomen bij ziekte of arbeidsongeschiktheid. Tot 13 weken nadat de uitkering is beëindigd of nadat je als werknemer bent gestopt, kun je je aanmelden voor deze vrijwillige verzekering. Je hoeft niet medisch gekeurd te worden. De premie is fiscaal aftrekbaar en de vrijwillige verzekering kan op ieder moment worden opgezegd.
Pensioen
Zelfstandige ondernemers hebben recht op AOW, de eerste pijler van het pensioenstelsel. Zij kunnen zich niet aansluiten bij een eigen pensioenfonds om een pensioen op te bouwen, de tweede pijler. Voor hun oudedagsvoorziening zijn ze aangewezen op de derde pijler: de lijfrenteverzekeringsproducten of het banksparen.
Producten in die pijler zijn vaak duurder en risicovoller dan een pensioenfonds. Om zelfstandig journalisten in hun benarde positie tegemoet te komen, heeft het kabinet besloten dat ex-werknemers die als zelfstandig ondernemer verdergaan gedurende 10 jaar bij hun pensioenfonds mogen blijven aangesloten. De pensioenpremie kunnen zij fiscaal aftrekken van hun inkomen.
Collectieve pensioenregeling
Voor zelfstandigen is het mogelijk om deel te nemen aan een collectieve pensioenregeling. Er zijn er momenteel drie: ZZP Pensioen, Bright Pensioen en Brand New Day.
Lijfrente
Alle drie de regelingen zijn individueel en vrijwillig. Het is dus geen collectief pensioen, maar eerder een lijfrente, waarbij de kosten lager zijn doordat er meerdere zelfstandigen deelnemen. Bij deelname kan de zelfstandige zelf bepalen hoe hoog de inleg is, en die inleg kan per jaar of zelfs per maand verschillen.
Het ingelegde bedrag mag afgetrokken worden van het belastbaar inkomen, maximaal tot de fiscale jaarruimte, die berekend kan worden met de rekenhulp van de Belastingdienst. De pensioendatum kan tussen de 60 en 72 liggen en men kan kiezen tussen een uitkeringsduur van twintig jaar of levenslang.
Collectieve belegging
De pensioengelden worden collectief belegd. Het voordeel daarvan is dat het risico gespreid wordt, en dat de kosten lager zijn dan wanneer een individuele lijfrente wordt afgesloten. De kosten verschillen per aanbieder en afhankelijk van de hoogte van de inleg zal de ene aanbieder goedkoper zijn dan de andere.
Ten aanzien van de beleggingen wordt het risico in de laatste jaren voor het pensioen verlaagd omdat er dan voorzichtiger wordt belegd. Het ingelegde geld blijft van de deelnemer en gaat in geval van overlijden naar de erfgenamen.
Pensioenvermogen
Het pensioenvermogen hoeft niet aangesproken te worden bij een beroep op de bijstand. Dit in tegenstelling tot spaargeld, dat moet in principe opgegeten worden. Bij faillissement is het pensioengeld niet opeisbaar. Wel is het mogelijk om het opgebouwde pensioen op te nemen in geval van arbeidsongeschiktheid.
De uitkeringen zijn in zo’n geval belast – net als wanneer het als pensioen wordt uitgekeerd - maar er is geen revisierente van 20 procent meer verschuldigd. Door die revisierente kon de belastingheffing oplopen tot 72 procent, namelijk 52 procent in de hoogste schijf, verhoogd met 20 procent. Bij het benutten van het opgebouwde pensioen bij arbeidsongeschiktheid, is er voor het uiteindelijke pensioen natuurlijk minder over.
Lagere kosten
De grootste voordelen van de collectieve regelingen zijn dat de kosten lager kunnen uitvallen dan een individuele lijfrente, dat het beleggingsrisico gespreid wordt, dat de pensioengelden in de bijstand niet te hoeven worden opgegeten, en dat het geld kan worden gebruikt bij arbeidsongeschiktheid zonder revisierente. Het grootste nadeel blijft echter bestaan: de zelfstandige zal zelf zijn pensioen volledig moeten financieren.
Verzekeren nieuwe stijl
Tweederde van de zzp’ers is niet verzekerd tegen ziekte of arbeidsongeschiktheid. De meeste zzp’ers hebben geen AOV omdat ze zich deze simpelweg niet kunnen veroorloven. De premiekosten zijn nu eenmaal niet verdisconteerd in de freelancetarieven. Dit geldt ook voor het regelen van de eigen pensioeninvulling. De afgelopen jaren zijn steeds meer initiatieven voor zzp’ers op de markt gekomen die een alternatief zijn voor de traditionele, dure verzekeringen.