Wat als je toch werknemer blijkt te zijn? Rechten en termijnen op een rij

Deliveroo

Misschien is je de uitspraak van de Hoge Raad in 2023 in de ‘Deliveroo-zaak’ bekend. Dat betreft de zaak waarin de maaltijdbezorgers van Deliveroo als werknemers werden aangeduid, terwijl Deliveroo en de individuele bezorgers juist hadden afgesproken dat sprake was van een opdrachtovereenkomst. Dit waren dus zogenaamde ‘schijnzelfstandigen’. Uit deze uitspraak volgden negen zogenaamde gezichtspunten, aan de hand waarvan getoetst kan worden of sprake is van een arbeids- of opdrachtovereenkomst. Eén opvallend gezichtspunt was in welke mate de betreffende freelancer/werknemer zich in het economisch verkeer als ondernemer gedraagt.  

Uber

In 2025 heeft de Hoge Raad (in de ‘Uber-zaak’) bevestigd dat de mate van ondernemerschap mee kan wegen in de beoordeling, met als gevolg dat er twee personen in een bedrijf dezelfde werkzaamheden doen, maar de één werknemer kan zijn en de ander opdrachtnemer. Ook dat heeft stof doen opwaaien.

De arbeidsovereenkomst (art 7:610 lid 1 BW)

Deze uitspraken leveren aan de ene kant onrust op, want wanneer is iemand nu werknemer en wanneer zzp-er? De berichten in de media en diverse wetsvoorstellen dragen bij aan deze onrust. Aan de andere kant leveren deze uitspraken een kader op om de wettelijke basis, namelijk  art 7: 610 lid 1 BW, te toetsen. Uit dat artikel volgt dat, wil sprake zijn van een arbeidsovereenkomst tussen werknemer en werkgever, voldaan moet zijn aan in ieder geval de volgende vier elementen: 1) arbeid, 2) loon, 3) gedurende zekere tijd en 4) een gezagsverhouding. 

De Hoge Raad heeft ingezoomd om tot een toetsingskader voor deze vier elementen te komen, maar belangrijk is om ook weer uit te zoomen.  Want: if it looks like a duck, swims like a duck, and quacks like a duck, it probably is a duck. Dat geldt ook voor een werknemer en een arbeidsovereenkomst.

Als vast komt te staan dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst in plaats van een overeenkomst van opdracht kan dit grote gevolgen hebben. Gemaakte afspraken veranderen en er ontstaan nieuwe aanspraken.    

Overzicht van de belangrijkste aanspraken en welke termijnen hierbij gelden:

Recht op loon

Een zzp’er die aangemerkt moet worden als werknemer heeft ten opzichte van zijn werkgever recht op loon. Soms is het honorarium van de zzp’er vergelijkbaar aan of hoger dan het - achteraf - verschuldigde loon. Er valt dan op dit punt niets te vorderen. Het reeds ontvangen zzp-honorarium zal namelijk worden verrekend met de loonvordering.  

Als de zzp’er als werknemer recht heeft op een hoger salaris dan het honorarium dat hij kreeg, kan er aanleiding zijn om een loonvordering in te stellen. Dit zal sneller het geval zijn als er op de arbeidsrelatie een Cao van toepassing is. Cao’s kunnen - naast het recht op een bepaald salaris - extra  aanspraken bevatten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan overwerkvergoedingen en onregelmatigheidstoeslagen. Die tellen ook mee, net als vakantiebijslag en andere vaste emolumenten.  

Over het loon kan de zzp’er naast de wettelijke rente ook de wettelijke verhoging vorderen, ter hoogte van (maximaal) 50% van dit loon. Deze verhoging kan echter wel gematigd worden, tot zelfs nul.  

Op grond van de wet (artikel 3:307 en 3:308 BW) kan de zzp’er loon (terug-)vorderen over een periode van maximaal vijf jaar. De rest is verjaard. 

Recht op vakantiedagen

Ook kun je als hergekwalificeerde werknemer recht hebben op uitbetaling van vakantiedagen. Maar als je wel vrije dagen hebt genoten, is die kans klein. Ook geldt er een korte vervaltermijn van  6 maanden voor de wettelijke vakantiedagen.  

Belasting en sociale premies

Indien de werkgever (voorheen: opdrachtgever) achteraf loon moet betalen zal daarover ook loonbelasting afgedragen moeten worden en sociale premies worden betaald. Alhoewel dit in de eerste plaats gevolgen heeft voor de werkgever kan dit ook gevolgen hebben voor de werknemer (voorheen: zzp-er). De werkgever kan proberen (een deel van) de loonbelasting en/of sociale premies bij de werknemer terug te vorderen. Ook moet de werknemer de zelfstandigenaftrek en ander voordeel die hij als ondernemer had benut, terugbetalen. Ook moet de werknemer mogelijk een deel van de werknemersverzekeringen betalen.  

Pensioen

De werknemer in kwestie zou een pensioenaanspraak kunnen hebben, maar dit is afhankelijk van welk pensioenfonds het betreft en/of welke afspraken de werkgever hierover met andere werknemers heeft gemaakt. 

Aanspraken bij beëindigde opdracht

Indien de opdrachtgever de opdracht heeft opgezegd - en de opdrachtovereenkomst moet als arbeidsovereenkomst beschouwd worden - dan zou de werknemer hier aanspraken aan kunnen ontlenen.  Die kunnen variëren van de mogelijkheid de opzegging te vernietigen - waardoor de arbeidsovereenkomst niet geëindigd is - als het kunnen claimen van bepaalde vergoedingen die aan werknemers toekomen bij  (onregelmatige) beëindiging dienstverband. De bekendste en meest voorkomende vergoeding is de zogenaamde transitievergoeding. De basis van die vergoeding wordt als volgt bepaald: voor ieder dienstjaar heeft de werknemer recht op een derde maandsalaris.  

De termijn om de opzegging te kunnen (proberen te) vernietigen is twee maanden vanaf het moment dat de arbeidsovereenkomst eindigde. 

De termijn om betaling van de transitievergoeding te verzoeken is drie maanden vanaf het moment dat de arbeidsovereenkomst eindigde. Voor eventuele andere, minder vaak voorkomende vergoedingen, is dat twee maanden.  

Juridisch advies

Mocht er nu een situatie zijn, waarin je werkt als zzp-er, of je opdracht is geëindigd, maar je meent dat mogelijk sprake is of was van een arbeidsovereenkomst, dan zou je je tot de juridische afdeling van de NVJ kunnen wenden. Wij kunnen - met alle onzekerheid van dien - met je meekijken of er kans van slagen is.