Wurgcontracten
Een wurgcontract is een overeenkomst waarin voor één van de partijen zeer nadelige voorwaarden zijn opgenomen. Kenmerkend is de ongelijke machtsverhouding. De sterkere partij (meestal de opdrachtgever) legt de zwakkere partij (de freelance (foto)journalist) via een contract zijn wil op. In de praktijk komt het erop neer dat alleen de opdrachtgever baat heeft bij zo’n overeenkomst. De rechtspositie van de zelfstandig journalist wordt in een dergelijk contract uitgehold.
)
Geen opdrachtgarantie
Voordat je een overeenkomst aangaat, moet je je als zelfstandig journalist eerst afvragen of je wel iets hebt aan het contract dat een opdrachtgever heeft voorgelegd. Vaak is dit niet het geval. De meeste wurgcontracten bevatten immers geen enkele opdrachtgarantie voor de zelfstandig journalist en dat is toch een van de belangrijkste drijfveren om een contract aan te gaan met een opdrachtgever.
Contract ondertekenen?
Als zelfstandig journalist kun je uiteraard besluiten een dergelijk contract niet te ondertekenen. Je marktwaarde bepaalt of de opdrachtgever dit accepteert of niet. De zelfstandig (foto)journalist kan ook aangeven wat de problemen zijn bij bepaalde voorwaarden uit het contract. Je kunt dit doen door voor te stellen de voor jou ongunstige bepalingen te schrappen. Zet er wel altijd een toelichting bij waarom deze bepalingen in jouw ogen niet correct zijn.
Zelfstandig journalisten die het contract niet zonder meer accepteren, kunnen het altijd voorleggen aan de afdeling NVJ Advocaten & Juristen.
In een wurgcontract komen vrijwel altijd de volgende vijf onderwerpen aan de orde:
1. Afspraken ten aanzien van het werken voor concurrenten.
Vaak bevat een wurgcontract een non-concurrentiebeding. Zelfstandig (foto)journalisten mogen dan niet voor andere (concurrerende) opdrachtgevers in hetzelfde onderwerpgebied werken.
2. Afspraken over de periode waarin de opdrachtgever het alleenrecht heeft op het werk van de zelfstandig (foto)journalist.
Veel opdrachtgevers dwingen in een wurgcontract een periode van exclusiviteit af. Gedurende deze periode mag alleen de opdrachtgever iets met het werk doen. De zelfstandig journalist mag vaak zelf niets doen met zijn eigen werk.
3. Afspraken over de manier waarop het contract kan worden beëindigd.
Wurgcontracten bevatten meestal een korte opzegtermijn. De opdrachtgever kan zo de overeenkomst eenvoudig beëindigen.
4. Afspraken over de gebruiksrechten op het geleverde materiaal.
Opdrachtgevers verlangen een zeer vergaande licentie of soms zelfs de volledige overdracht van het auteursrecht. Hierdoor kan de opdrachtgever (vrijwel) alles doen met de bijdragen van zijn zelfstandig journalisten, zowel in print als online – zoals het in gewijzigde of ingekorte vorm openbaar maken van materiaal op alle mogelijke uitingsvormen.
5. Afspraken ten aanzien van aansprakelijkheid voor schade die is ontstaan door de publicatie van het werk van de zelfstandig journalist of fotograaf.
Opdrachtgevers willen het liefst volledig gevrijwaard zijn voor alle mogelijke aanspraken van derden.