NVJ vreest ‘chilling effect’ bij nieuw wetsvoorstel strafbaar stellen slachtofferbeelden

GroenLinks/PvdA en CDA zijn met een nieuw aangescherpt wetsvoorstel gekomen om het delen van videobeelden van slachtoffers van een ongeluk of vechtpartij strafbaar te maken. De NVJ ziet dit als symboolpolitiek en vreest gevolgen voor de journalistiek. De NVJ gaat met betrokken Kamerleden in gesprek om de zorgen van de beroepsgroep over te brengen.

Volgens het wetsvoorstel wordt het ‘exposen’ van slachtoffers bestraft met één jaar gevangenisstraf of een fikse geldboete. Daarmee willen Kamerleden Songül Mutluer (PvdA/GL) en Derk Boswijk (CDA) paal en perk stellen aan recente incidenten waarbij omstanders eerder naar hun telefoon grepen dan het slachtoffer een helpende hand aanboden.

De Raad van State (RvS) stond kritisch tegenover het aanvankelijke voorstel van GroenLinks/PvdA en CDA. Die scepsis richtte zich in 2023 vooral op de handhaafbaarheid en er waren vragen of een bewustwordingscampagne niet beter was. De RvS merkte op dat veel mensen beelden met elkaar delen zonder te beseffen wat de gevolgen voor slachtoffers en hun naasten zijn.

In het wetsvoorstel blijft ruimte voor uitzonderingen, bijvoorbeeld wanneer beelden bijdragen aan opsporingsonderzoeken. Bovendien raakt het wetsvoorstel alleen de eerste verspreider, niet het latere delen van de beelden. De wet geldt alleen voor beelden van hulpbehoevenden of overledenen en moet na vijf jaar geëvalueerd worden.

‘Chilling effect’ en symboolpolitiek

Algemeen secretaris Thomas Bruning van de NVJ is bang voor een ‘chilling effect’ voor journalisten, wanneer het maken en publiceren van foto’s van slachtoffers in het strafrechtelijk domein wordt getrokken. Journalisten maken zulke beelden wanneer ze verslag doen of gebruik willen maken van foto’s of video’s van ooggetuigen, die een bepaalde relevante kwestie belicht.

Verder ziet de NVJ het wetsvoorstel als symboolpolitiek. “Het werkelijke probleem zit bij het ontbreken van verantwoordelijkheid bij de social mediabedrijven, die het verspreiden van soms daadwerkelijk schadelijke beelden faciliteren. Dat zou moeten worden aangepakt, zodat slachtoffers civielrechtelijk verhaal kunnen halen, als er sprake is van ernstige benadeling van een slachtoffer, zonder dat daarvoor een maatschappelijk belang kan worden aangevoerd”, zegt Bruning.

De NVJ gaat met betrokken Kamerleden in gesprek om de zorgen van de beroepsgroep over te brengen.