Vraag & antwoord: contracten en overeenkomsten

Ja en nee. Het is niet verplicht om met een modelcontract te werken. Staatssecretaris Wiebes zegt daarover in opinieblad Forum van VNO-NCW “Zo’n modelovereenkomst is ook helemaal niet verplicht als duidelijk is dat de opdrachtnemer een echte ondernemer is, en dat is in de meeste gevallen zo. Laten we het niet moeilijker maken dan het is.”

Het is alleen jammer dat niemand precies weet wat een “echte ondernemer” is. Daarom nemen veel opdrachtgevers het zekere voor het onzekere en gebruiken zij de modellen van de Belastingdienst en dan meestal het model “geen werkgeversgezag”. Bepaalde passages daaruit zijn verplicht. Indien in de praktijk volgens het model gewerkt wordt, hoeft de opdrachtgever geen loonbelasting en premies in te houden. Partijen moeten zelf invullen welke werkzaamheden de freelancer moet verrichten. Daar kan het misgaan. Er is namelijk een grijs gebied tussen de instructiebevoegdheid die een opdrachtgever heeft, en de gezagsverhouding die hoort bij een verkapt dienstverband.

De omschrijving van de werkzaamheden luistert dus nauw en termen als “nauw overleg” wijzen in de richting van een dienstverband. Volgens de Belastingdienst mag de opdrachtgever wel aanwijzingen en instructies geven omtrent het resultaat van de opdracht. Houdt dat in dat er tussentijds geen aanwijzingen mogen worden gegeven? Nee, de opdrachtnemer is gehouden gevolg te geven aan tijdig verleende en verantwoorde aanwijzingen omtrent de uitvoering van de opdracht, zo staat in het Burgerlijk Wetboek. Daaruit vloeit voort dat de opdrachtgever ook nadere aanwijzingen kan geven over de wijze waarop zijns inziens zijn belangen het beste worden gediend. Kortom, het verschil tussen een opdrachtovereenkomst en een arbeidsovereenkomst is erg moeilijk te beoordelen.

Die beoordeling zal gegeven moeten worden door medewerkers van de Belastingdienst, die nu al onderbemand is als gevolg van de leegloop door een iets te succesvolle vertrekregeling. Mocht je het freelancen niet meer zien zitten, dan is er misschien nog een mooie toekomst bij de Belastingdienst weggelegd!

Als er geen sprake is van een gezagsverhouding en jij als freelancer zelfstandig en onafhankelijk je werk verricht dan is een tijdelijk of vaste arbeidsovereenkomst niet nodig. Overtuig je opdrachtgever dat je geen arbeidsovereenkomst wil en dat dit ook niet nodig is, omdat je ondernemer bent en dus zelfstandig opereert. Geef bovendien aan dat je:

• als werknemer na 3 tijdelijke contracten (Wet Werk en Zekerheid) een half jaar zonder werk komt te zitten en dat dat ook nadelig is voor de opdrachtgever

• als werknemer je je zelfstandigenaftrek en andere fiscale voordelen verliest en dat dit nadelig is voor jou als ondernemer en voor de opdrachtgever als consequentie heeft dat je je tarieven moet verhogen.

Alarmeer bovendien de NVJ die zal proberen te voorkomen dat je gedwongen wordt om je ondernemerschap op te geven. 

Als de Belastingdienst achteraf stelt dat de opdrachtgever inhoudingsplichtig is, wordt een herberekening gemaakt en een aanslag bij de opdrachtgever opgelegd, als ware sprake van een arbeidsovereenkomst. Ook de aangifte Inkomstenbelasting van de zzp’er wordt herberekend. Want in ieder geval voor de gecontroleerde opdrachten, worden deze inkomsten niet als winst uit onderneming gezien. Dit kan gevolgen hebben voor zelfstandigenaftrek en MKB winstvrijstelling.

Tegen het besluit van de Belastingdienst staat bezwaar en beroep open. Dat moet binnen 6 weken na de beslissing worden ingesteld.

Je bent dan niet langer een zelfstandige, maar werknemer of gelijkgestelde. Het uitzendbureau of de payroll organisatie betaalt premies voor jou en zal je een arbeidsovereenkomst voorleggen, of een overeenkomst van opdracht waarbij loonbelasting en premies worden ingehouden. Dit betekent dat je fiscale voordelen, zoals de starters- en zelfstandigenaftrek kwijtraakt.

De Belastingdienst heeft meerdere modelovereenkomsten beschikbaar. Je kunt deze lezen en bepalen of er een modelovereenkomst is die bij je werkzaamheden en situatie past.

De NVJ stelt samen met andere beroepsorganisaties en de Belastingdienst modelovereenkomsten op voor zelfstandige journalisten en fotografen.

Nooit zomaar tekenen! Een modelovereenkomst is en blijft een gewoon contract waarin bepalingen staan, die de verhouding tussen contractpartijen weerspiegelen. De Belastingdienst kijkt alleen naar bepalingen, die over de arbeidsrelatie gaan. Goedgekeurd door de Belastingdienst betekent niet dat álle bepalingen in het contract “redelijk” en “juist” zijn.

Zo kijkt de Belastingdienst niet naar bijvoorbeeld aansprakelijkheid en verhaal, auteursrechtenbepalingen of concurrentiebedingen. Jij bent daar echter als contractpartij wel aan gebonden als je tekent. Neem bij twijfel contact op met de NVJ op om contracten te bespreken.

Nee. Een modelovereenkomst is vijf jaar geldig, dus in de praktijk zou het ook kunnen dat een opdrachtgever je bij een ongewijzigde situatie eens in de vijf jaar vraagt de modelovereenkomst te ondertekenen.

Nee, het werken met een modelovereenkomst of -contract is niet verplicht. Als je opdrachtgever en jijzelf ervan overtuigd zijn dat het werk dat je doet op basis van zelfstandigheid gedaan mag worden, is de rompslomp van een modelcontract of -overeenkomst niet nodig.

Er zijn drie criteria om te beoordelen of er sprake is van een dienstverband:

• loonbetaling

• persoonlijk arbeid, jij moet het werk zelf doen

• gezag, je opdrachtgever is de baas en vertelt wat, hoe en wanneer je het werk moet doen

Voldoe je aan alle drie: dan is er sprake van een (verkapt) dienstverband, voldoe je aan een van de drie niet, dan is er geen sprake van een dienstverband. Vooral het verschil tussen instructie geven (dat mag altijd) en gezag uitoefenen is in praktijk lastig.