Licentie
De rechthebbende kan zijn auteursrecht volledig of gedeeltelijk overdragen aan een derde. Volledige overdracht houdt in dat de ene rechthebbende in plaats van de ander komt. De journalist die zijn auteursrechten aan een uitgever overdraagt, verliest deze rechten definitief. Overdracht moet schriftelijk gebeuren; zonder een akte is er geen sprake van auteursrechtoverdracht.
De rechthebbende kan zijn auteursrecht gedeeltelijk overdragen en iemand toestemming geven voor een bepaald gebruik van zijn werk. Dit heet een licentie.
Licenties: gedeeltelijke overdracht van rechten
De journalist die zijn auteursrechten overdraagt aan bijvoorbeeld een uitgever verliest deze rechten voorgoed. Zoals gezegd moet de overdracht schriftelijk gebeuren. Zonder akte, een schriftelijk stuk met handtekening, is er geen sprake van auteursrechtoverdracht.
Auteursrechten kunnen ook gedeeltelijk worden overgedragen via een licentie, waarbij iemand toestemming krijgt voor specifiek gebruik. Dit kan mondeling of schriftelijk worden vastgelegd. Een fotograaf kan bijvoorbeeld een uitgever toestemming geven om zijn foto eenmalig te publiceren. Bij volgend gebruik is opnieuw toestemming nodig. Het voordeel van een licentie is dat de oorspronkelijke maker de volledige zeggenschap over zijn werk behoudt.
Optreden tegen auteursrechtschendingen
Het gebeurt zeer regelmatig dat op internet artikelen of foto’s zonder toestemming van de maker worden gepubliceerd. Wat valt hiertegen te doen? Een freelancejournalist of fotograaf kan als maker zelf optreden tegen inbreuken op het auteursrecht. Iedereen die verveelvoudigings- en/of openbaarmakingshandelingen verricht, zoals het publiceren van een foto zonder toestemming vooraf, is door de maker aan te spreken wegens inbreuk op het auteursrecht.
Civielrechtelijk zijn dan onder meer de volgende stappen mogelijk:
Een verbod op het gebruik zonder toestemming eisen. De foto of het artikel moet worden verwijderd van de website.
Een schadevergoeding eisen. Doordat er zonder toestemming gebruik gemaakt wordt van auteursrechtelijk beschermd werk, lijdt de freelancejournalist of fotograaf schade. Degene die verantwoordelijk is voor de inbreuk moet deze schade vergoeden.
Voorbeeldbrieven
De afdeling NVJ Advocaten & Juristen heeft voorbeeldbrieven opgesteld, die journalisten hierbij kunnen gebruiken.
Voorbereiding en bewijs verzamelen
Bij het aanpakken van een auteursrechtschending is het belangrijk bewijs te verzamelen en enkele vragen te beantwoorden:
Is er sprake van een werk in auteursrechtelijke zin en ben ik daadwerkelijk de auteursrechthebbende op de foto en/of tekst? Of komen de auteursrechten iemand anders toe, bijvoorbeeld vanwege arbeidsrelatie of overdracht?
Heb ik de foto en/of tekst in het verleden niet aan deze partij verstrekt of is deze op een andere manier rechtmatig aan de foto en/of tekst gekomen?
Is er wellicht sprake van een uitzondering op basis waarvan er geen toestemming noodzakelijk is, bijvoorbeeld een citaat of incidentele verwerking?
Wat is de hoogte van de geleden schade? Doordat de foto en/of tekst zonder toestemming wordt gebruikt, wordt immers de mogelijkheid ontnomen om zelf te bepalen door wie en onder welke voorwaarden de foto en/of tekst wordt gebruikt, terwijl hier gewoonlijk een geldelijke vergoeding kan worden overeengekomen. Welk bedrag zou je voor dit gebruik gevraagd hebben?
Wat wil ik bereiken? Heb je bijvoorbeeld geen bezwaar tegen het gebruik, maar zou je wel graag je naam vermeld zien, is het voldoende als de tekst en/of foto verwijderd wordt of wil je ook je schade vergoed zien?
Hoewel het de voorkeur geniet dat partijen er onderling en in harmonie uitkomen, verleent de NVJ haar leden ook bijstand indien er geen akkoord wordt bereikt - zo nodig voor de rechter.
)