NVJ Jaaroverzicht 2024

Terwijl we het jaar 2024 afsluiten, blikken we terug op een jaar dat gekenmerkt werd door het doorvoeren van koopkrachtcompensatie voor werknemers en freelancers. Tegelijkertijd stonden we voor stevige uitdagingen, zoals het tegengaan van de aangekondigde btw-verhogingen op journalistieke uitgaven, het aanpakken van grensoverschrijdend gedrag, voor het behouden van gezond ondernemerschap, en veiligheid voor journalisten op straat en online. De NVJ zette zich ook in 2024 samen met haar actieve leden volop in voor eerlijke beloning, fatsoenlijke werkomstandigheden, veiligheid en persvrijheid in binnen- en buitenland. In 2025 gaan we daarmee onvermoeibaar door. Daar kun je als lid op rekenen!

Cao-ontwikkelingen

Loonsverhogingen na decemberakkoord

Na meerdere werkonderbrekingen en een stakingsdreiging heeft de NVJ eind 2023 met DPG Media, FD Mediagroep en Mediahuis afspraken kunnen maken over een loon- en tariefsverhoging. De verhogingen gaan in per 1 januari 2024 (€240 + 3,5%), gevolgd door een indexatie van 2 procent per 1 januari 2025. Ook de tarieven bij freelancers gaan omhoog. DPG Media en Mediahuis vertegenwoordigen 80 procent van de uitgeverijsector. Met de resterende 20 procent hebben we helaas geen afspraak kunnen maken. Zodra daar een cao-akkoord is met de werkgevers, worden de nieuwe afspraken met terugwerkende kracht ingevoerd. 

Cao Uitgeverijbedrijf

In februari wordt een akkoord bereikt voor een nieuwe cao Uitgeverijbedrijf. De salarissen worden verhoogd met 160 euro plus 2 procent structureel per 1 januari 2024 en 80 euro plus 1,5 procent structureel per 1 januari 2025. Voor werknemers en freelancers werkzaam bij DPG Media en Mediahuis verandert er niets aan de eerder gemaakte loonafspraken in december 2023.

Cao RTL Nieuws

De NVJ en de directie van RTL Nederland bereiken een onderhandelingsresultaat over een nieuwe cao bij RTL Nieuws. Werknemers ontvangen per 1 januari 2024 een structurele loonsverhoging van 3,75 procent.

Talpa TV Productions

Bij Talpa TV Productions BV wordt begin april een cao-akkoord afgesloten. Per 1 januari 2024 gaan de salarissen omhoog met 4 procent.

Publieke Omroep, RTL Nieuws, Talpa TV en Publieke Omroep Amsterdam

Eind 2024 loopt het merendeel van de cao’s bij de omroepen af en starten de cao-onderhandelingen bij respectievelijk Publieke Omroep, RTL Nieuws, Talpa TV en Publieke Omroep Amsterdam.  

Pensioenparagraaf cao Uitgeverijbedrijf

In de cao Uitgeverijbedrijf 2024/2025 is de pensioenparagraaf op de nieuwe pensioenwet (Wet toekomst pensioenen, Wtp) aangepast.

Pensioenregeling PNO Media

NVJ, FNV, CNV en de omroepwerkgevers maken afspraken over de overstap naar een nieuwe pensioenregeling bij PNO Media.

Gaza-oorlog

Achttien journalistieke organisaties, waaronder de NVJ, sturen in januari 2024 een brandbrief aan Josep Borrell, Hoge Vertegenwoordiger van de Unie voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid voor de Europese Unie. De EU moet een appel doen aan de strijdende partijen om journalisten beter te beschermen. In januari zijn sinds het begin van de oorlog al zeker 83 journalisten en mediawerkers gedood.

In maart vraagt de NVJ aan de Israëlische ambassadeur om onmiddellijke en expliciete stappen te ondernemen om de levens van journalisten die verslag doen van de Gaza-oorlog te beschermen, in overeenstemming met het internationaal recht. De NVJ verzoekt de ambassadeur om een gesprek. Ook in juli vraagt de NVJ om opheldering over de dood en verwondingen van journalisten in de Gaza-oorlog.

De European Federation of Journalists (EFJ) roept op tot opschorting van de associatieovereenkomst tussen Israël en de EU op grond van het feit dat Israël de internationale mensenrechten en het strafrecht heeft geschonden. Dit staat in een brief die is medeondertekend door de NVJ.

De NVJ en Free Press Unlimited (FPU) brengen een video uit uit solidariteit met journalisten in Gaza. In de video doen acht (oud-)journalisten, onder wie NVJ-voorzitter Folkert Jensma en vice-voorzitter Rowan Blijd een oproep aan de Israëlische regering om journalisten te beschermen.

Dag van de Persvrijheid, 3 mei

Vergeleken met andere landen lijkt het in 2023 beter te gaan met de bewegingsvrijheid van de media in Nederland maar is er ook reden voor bezorgdheid. Aldus mr. Otto Volgenant en dr. Tarlach McGonagle in hun jaarlijkse Persvrijheidsmonitor in opdracht van het Persvrijheidsfonds, dat jaarlijks op 3 mei wordt gepresenteerd. Hoogleraar John Morijn spreekt op de Dag van de Persvrijheid de Persvrijheidslezing uit. Hij deed onder andere onderzoek naar de positie van rechters en journalisten in Polen en Hongarije die steeds meer onder druk komen te staan. Uit de World Press Freedom Index die op 3 mei wordt gepubliceerd door Reporters Without Borders blijkt dat de persvrijheid over de hele wereld verslechtert doordat de politieke druk op de vrije media toeneemt.

NVJ aanbevelingen aan informateur

In een brief aan informateur Ronald Plasterk vragen voorzitter Folkert Jensma en secretaris Thomas Bruning namens de NVJ aandacht voor het behoud van een onafhankelijke en hoogwaardige informatievoorziening voor de Nederlandse burger. Zij geven zes suggesties die kunnen bijdragen aan het vervullen van de controlerende en verbindende rol van journalisten. Zoals een sterke, onafhankelijke publieke omroep, een scherper toezicht op mediaconcentraties, het versterken van de positie van freelancers, het stimuleren van regionale en lokale nieuwsmedia, een veilig werkklimaat voor journalisten, en ongehinderde toegang tot overheidsinformatie.

Misstanden en werkcultuur NPO

Reactie op rapport commissie Van Rijn

Grensoverschrijdend gedrag speelt breed bij de landelijke publieke omroep. Dat komt naar voren uit het rapport van de Onderzoekscommissie Gedrag en Cultuur Omroepen (OGCO) van Martin van Rijn dat 1 februari verschijnt. De NVJ reageert geschokt, maar vindt de conclusies en aanbevelingen van de commissie nog weinig concreet. Volgens de NVJ kunnen nu al zaken worden aangepakt, zoals meer zekerheid in arbeidscontracten, betere voorwaarden voor freelancers, betere governance en medezeggenschap. Eind maart presenteert de NPO een overkoepelend plan van aanpak. De NVJ organiseert op 23 april hierover een debat dat druk bezocht wordt.

Gesprekken met redactieraad WNL

Sinds het verschijnen van het rapport van de commissie van Rijn is de NVJ in gesprek met de redactieraad van WNL. Aanleiding is de al jaren durende angstcultuur bij WNL die met name wordt veroorzaakt door omroepbaas Bert Huisjes.

Voorgenomen btw-verhoging op journalistieke uitgaven

De NVJ wordt in mei onprettig verrast door de inhoud van het coalitieakkoord. Niet alleen staat daarin een reeds gevreesde bezuiniging op de publieke omroep, ook wordt een forse btw-verhoging op journalistieke uitgaves (print en online) aangekondigd van 9 naar 21 procent. Beide maatregelen hebben een negatieve impact op de toegankelijkheid en kwaliteit van de journalistiek, terwijl deze juist een impuls verdient. Samen met NDP nieuwsmedia en het Nederlands Genootschap van Hoofdredacteuren roept de NVJ de fractievoorzitters van de Tweede Kamer in een brief op om af te zien van de voorgenomen btw-verhoging. Op 3 juni verschijnt in de dagbladen een paginagrote advertentie met de boodschap #geenhogerebtw. Afzender is een brede coalitie vanuit sport, media, boeken, cultuur en horeca die in het geweer komt tegen de plannen. In augustus starten cartoonisten een tekenestafette tegen aangekondigde btw-verhoging. #Stripdebtw wordt onder andere gesteund door de NVJ. In de week dat de Tweede Kamer debatteert over de btw-verhoging op journalistieke media lanceren de NVJ, NDP Nieuwsmedia en de Magazine Media Associatie (MMA) een radiocampagne.

In de afrondende fase van het debat over het belastingplan 2025 komt het onverwachte goede nieuws dat het kabinet over alternatieven gaat praten voor de btw-verhoging op cultuur en sport, waaronder ook op tijdschriften, kranten en boeken. Dit is een positief tussenresultaat mede te danken aan de intensieve lobby van NVJ, NDP nieuwsmedia en vertegenwoordigers uit sport en cultuur.

Zorgen om nieuwe zzp-wetgeving

Veel freelancers maken zich grote zorgen over de toekomst van hun freelance-praktijk naar aanleiding van het wetsvoorstel Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden - wet VBAR - en over de handhaving door de Belastingdienst op schijnzelfstandigheid per 1 januari 2025.

In een brief aan de Tweede Kamercommissie van Sociale Zaken vraagt de NVJ rekening te houden met de werkelijkheid waarin veel zelfstandigen in de journalistiek (willen) werken. Maar de aanpak van schijnzelfstandigheid moet gezond ondernemerschap niet in de weg zitten, aldus de NVJ.

De NVJ organiseert voor haar freelance-leden meerdere online bijeenkomsten en richt op haar website een dossier over dit onderwerp in met uitleg en advies en veel gestelde vragen.

Succesvol NVJ Carrière Lab

Op 15 november vindt het NVJ Carrière Lab plaats bij RTV Utrecht: een drukbezochte avond door journalistiekstudenten en starters. Van adviezen over freelancen en werken in loondienst tot een banenmarkt vol kansen. Met praktische tips, netwerken en een gezellige borrel was dit dé plek om je carrière te boosten.

Arbeidsmarktmonitor

De NVJ doet meerjarig onderzoek naar de arbeidsmarkt in de journalistiek. Hoeveel journalisten zijn er in Nederland? Wie zijn ze? Waar werken ze? Hoeveel studenten leveren de journalistiekopleidingen jaarlijks af? Hoe zijn hun kansen op de arbeidsmarkt? Waar komen die studenten terecht? En hoeveel journalisten zitten werkloos thuis? In de loop van het jaar worden data regelmatig gedeeld, zoals cijfers over afgestudeerde journalisten. Zo is de helft van de journalistiekstudenten die in 2023 afstudeert aan het eind van dat jaar werkzaam in de journalistiek. Ruim tweederde deel is in loondienst. De rest werkt eind 2023 als freelancer.

Structurele steun voor PersVeilig

In een brief aan de Tweede Kamer heeft minister Bruins (OCW) laten weten dat de tijdelijke subsidie aan PersVeilig wordt omgezet in jaarlijkse structurele steun van 500.000 euro per jaar. Deze extra investering in persveiligheid is bedoeld om de journalistiek weerbaarder te maken. Het aantal meldingen bij PersVeilig van incidenten is voor het derde achtereenvolgende jaar toegenomen. Begin 2025 worden de cijfers gepubliceerd. De toename komt vooral door de pro-Palestina rellen in Amsterdam in het voorjaar. Tientallen journalisten kregen te maken met intimidatie, bedreiging en fysiek geweld.

En verder:

De Federatie Beeldrechten – waarvan de NVJ deel uitmaakt – start een campagne om de socialmediaplatforms op te roepen een eerlijke vergoeding te betalen aan professionele beeldmakers voor auteursrechtelijk beschermd beeldmateriaal.

Sinds twee jaar blokkeert de EU de Russische zenders Russia Today en Sputnik. De NVJ keurt de inhoud van de Russische staatsmedia, maar censuur is niet de oplossing. De Freedom of Information Coalition (FOIC), een samenwerkingsverband waarin ook de NVJ is vertegenwoordigd, dringt aan op een snelle behandeling van de zaak door het Europees Hof.

Het Gerechtshof Amsterdam oordeelt dat het AD een artikel mag publiceren dat is gebaseerd op geluidsopnames die gemaakt zijn door wijlen Peter R. de Vries. NVJ en Persvrijheidsfonds zijn als voegende partij toegevoegd in het hoger beroep.

Meta, het moederbedrijf van Facebook en Instagram moet beeldmakers vanaf juni 2021 betalen, zo luidt het tussenvonnis van de rechtbank Amsterdam in de zaak tussen Pictoright en Meta.

NVJ Academy in 2024

De NVJ Academy heeft in 2024 een goed jaar achter de rug. Er is 41 maal een online cursus gegeven, 62 keer trainingen vinden op locatie plaats, de mentoren komen 15 keer in actie en het recent geïntroduceerde Leren op Maat (1 op 1 met een docent) is 14 keer geboekt. De twee webinars over AI zijn succesvol, net als de bijeenkomst daarover in Nieuwspoort. Voor PersVeilig zijn maar liefst 71 trainingen georganiseerd.