World Press Freedom Index 2023: Nederland terug op plaats 6

Nederland herwint in de World Press Freedom Index 2023 de 6de positie die het in 2021 had, voor de moord op journalist Peter R. de Vries in juli 2021. Vorig jaar maakte Nederland in de Persvrijheid Index een duikeling van maar liefst 22 plaatsen. ‘Terug naar plaats 6 is goed nieuws’, reageert Thomas Bruning van de NVJ. ‘Deze positie pas beter bij het journalistieke werkklimaat in Nederland, waar journalisten over het algemeen vrij hun werk kunnen doen.’ De Persvrijheid Index van Reporters Sans Frontières (RSF) wordt jaarlijks op de Dag van de Persvrijheid gepresenteerd.

Met de stijging van plaats 28 naar 6 in de ranglijst herstelt Nederland haar positie die het had in 2021, voordat misdaadverslaggever Peter R. de Vries werd vermoord. De stijging is te danken aan onder andere de vervolging van verdachten op de moord op De Vries, de daling van het geweld tegen journalisten in 2022 na het gewelddadige ‘corona’-jaar 2021, en de hulpverlening door PersVeilig aan bedreigde journalisten.

Digitale en fysieke veiligheid nog altijd een probleem

‘Na de dieptepunten van vorig jaar met veel geweldsincidenten jegens journalisten en de moord op Peter R. de Vries, kunnen we nu spreken van een positievere situatie’, aldus Bruning. Toch plaatst hij een kanttekening. ‘De digitale en fysieke veiligheid voor journalisten is nog altijd een serieus probleem. Journalisten in Nederland worden net als in veel andere landen geconfronteerd met een vijandige houding vanuit een deel van het publiek. Met de introductie van Persveilig zijn journalisten in Nederland beter voorbereid op dit soort geweld en hebben ze meer hulpmiddelen om toch hun werk te blijven doen. Daarnaast blijven er andere aandachtspunten in Nederland, zoals een vlotte toegang tot openbare informatie en een goede bescherming van journalistieke bronnen.'

• Lees ook de Persvrijheidsmonitor 2022 [pdf] met een overzicht van de ontwikkelingen op het gebied van de persvrijheid in Nederland.

Vrouwelijke journalisten

Ook RSF maakt in de World Press Freedom Index melding van de toename van bedreigingen tegen met name vrouwelijke journalisten, die controversiële onderwerpen behandelen. Dit wordt bevestigd door het onderzoek van PersVeilig van vorig jaar naar de veiligheid van vrouwelijke journalisten in Nederland. Bruning: 'De resultaten van dit onderzoek waren alarmerend. Bijna alle respondenten meldden ervaringen met (online) intimidatie en slechts weinigen zagen aanleiding om hier melding van te maken of aangifte te doen. Persveilig onderzoekt dit voorjaar wat er nodig is om vrouwelijke journalisten beter te kunnen helpen bij de specifieke bedreigingen, waarmee zij te maken krijgen.'

Geen of weinig persvrijheid in 7 van de 10 landen

Wereldwijd gezien is het in 7 van de 10 landen slecht gesteld met de persvrijheid. Van de 180 landen die in de World Press Freedom Index 2023 zijn opgenomen, is de situatie zeer slecht in 31 landen, slecht in 42 landen, problematisch in 55 en goed of redelijk goed in 52 landen. Dit laatste aantal is iets toegenomen ten opzichte van vorig jaar, toen 48 landen goed of redelijk goed scoorden. Daartegenover staat dat ook het aantal landen dat zeer slecht scoort is gestegen van 27 tot 31 landen.

In Europa wordt de persvrijheid overschaduwd door de oorlog in Oekraïne. Systematische censuur door het Kremlin en de uittocht van onafhankelijke Russische media maakten ruimte voor de verspreiding van gecoördineerde propaganda in Rusland.

Tot de landen met de meeste persvrijheid behoren respectievelijk Noorwegen, Ierland, Denemarken, Zweden, Finland, Nederland, Litouwen en Estland. De laatste drie plaatsen zijn uitsluitend bezet door Aziatische landen: Vietnam, China en Noord-Korea.