Regiojournalistiek een dure hobby?

OPINIE - Nederlanders zijn niet meer gewend om voor nieuws te betalen, en dat zet het verdienmodel van de journalistiek ernstig onder druk. In de regio wordt wat nog niet tot vrijwilligerswerk is verworden gedragen door een wegkwijnende middenstand. Zij was en is de grootste mediasponsor: adverteerders geven toch de journalistieke ruimte? De lokale middenstand is veelal opgegaan in grote landelijke franchiseketens. Wat me daarbij hard treft is dat grote landelijke ketens de prijs voor hun zichtbaarheid afdingen op hun bereik in de regio’s. Deze manier van marktbewerking holt de regiopers volledig uit.

De journalisten zelf wringen zich in allerlei bochten, uit liefde voor het vak of uit een verantwoordingsgevoel tegenover de burger. Lokaal is journalistiek een ‘dure hobby’ geworden voor mensen die dagelijks eerst de post bezorgen, taxi rijden, bio-boerin zijn. In de overgebleven uren werken ze voor een regioblad of de omroep. Je doet het omdat je het leuk vindt, of omdat je je de schepper van literaire kunst c.q. dé cineast van de streek voelt. Of omdat je vindt dat je een maatschappelijke missie hebt, wetende dat je er eerder iets op toelegt dan er wat aan verdient. Tot zo ver de verslappende waakhond van de regionale democratie.

Stel je de situatie voor waarin mensen nooit journalisten ontmoeten uit hun eigen streek, die begrijpen hoe de streek denkt en voelt, die in hun berichtgevingen aandacht besteden aan de onderwerpen die leven in de regio. Dan wordt de hele journalistiek niet langer meer gevoed, en verliest ook de landelijke journalistiek aan diversiteit en inclusiviteit. Als de verhalen, informatie, kennis over gebeurtenissen niet meer tot de mensen in de regio komen en burgers de besluiten van gemeenteraden niet meer begrijpen, raken we bovendien vervreemd in onze eigen regio.

Tijdens de intelligente lockdown vanwege het coronavirus viel de waarde van de regiojournalistiek me extra op. Na een tijdje van isolatie keken mensen uit naar het moment dat de krant op de mat viel. De krant zelf vroeg de lezers geld te doneren voor de huis-aan-huiskranten. Driekwart van de advertentie-inkomsten viel immers weg. En ja, daar gaven lezers gehoor aan. Yes!

Door wat we zoal gemist hebben in de regio aan ontmoetingen op de festivals, in de culturele sector en de berichtgeving daarover, is weldra een gat gebleken waar de festivalorganisatie van de Zwarte Cross in springt. Het geeft mij een enorme kick dat zij voornemens is Omroep Stamppot op te richten. Als ik deze voorbeelden zie, denk ik: waarom maken we niet meer gebruik van de waardering die we van het publiek ontvangen?

Bij het collectief van lokale ondernemers – voor een duurzamer bedrijfsleven – werd ik gewezen op het feit dat journalisten zo’n groot eigen platform met kennis en volgers hebben opgebouwd. Ze doen zichzelf ernstig tekort als ze daar niets mee doen. We weten dat het belang van journalistiek voor de samenleving niet is veranderd. We moeten wél beseffen, dat journalistiek een andere rol heeft gekregen, daarmee andere waardepatronen ontstaan, die dus om andere verdienmodellen vragen.

Dus laten we voor de ontwikkeling van goede journalistiek ons verenigen: net als die lokale bedrijven dat doen. Doe het. De mensen in de regio hebben jou, jouw werk nodig! Bij de NVJ waren we al gestart met acties voor JHEP om de ‘vitaliteit’ van ons beroep – CBI-gecodeerd   door de KvK – onder de aandacht te brengen. Behalve dat de NVJ onderhandelt bij uitgevers over cao’s en de positie van de freelancer onder de aandacht brengt, moeten we serieus met elkaar gesprekken voeren over hoe we de journalistiek in een vorm passend bij de 21ste eeuw kunnen brengen en waar de NVJ ons kan ondersteunen.

Belangrijk is: hoe kunnen we er samen voor zorgen dat journalistiek wordt betaald conform de waarde die ze levert? Een heel wezenlijke vraag, te beginnen in de regio waar het geld sneller dan ooit wegstroomt naar de hoofdkantoren in de randstad en België. Voor de lokale en regionale journalistiek is de urgentie hoog. Ideeën over een alternatieve toekomst zijn er, nieuwe concepten zijn nodig om los te komen uit huidige structuren die niet langer houdbaar zijn.

Doe mee, denk mee. Een meet-up in Amsterdam is aanstaande, een challenge in de Achterhoek volgt. Deel je gedachten, je hoop en je vrees! Meld je, journalist, ook jij uit de regio. Bel of mail me!