Persvrijheidsmonitor 2019: Journalisten krijgen vaker op straat te maken met agressief gedrag

Persvrijheidsmonitor 2019

Met onder andere de lancering van het initiatief PersVeilig in 2019 reageerde de journalistieke beroepsgroep en de overheid op de ernstige bedreigingen tegen individuele journalisten. Vorig jaar kwamen er op het meldpunt van PersVeilig 39 meldingen van incidenten binnen. Dit staat in de Persvrijheidsmonitor 2019 [pdf] die op 3 mei, de Dag van de Persvrijheid, wordt gepubliceerd.

In 2019 kregen media te maken met incidenten op het gebied van veiligheid, bronbescherming, beschuldigingen en privacy en vrijheid van nieuwsgaring, zo blijkt uit de oogst van twaalf maanden in de Persvrijheidsmonitor 2019, zoals:

Gijzeling van NOS-journalist Robert Bas
Beveiliging Telegraaf-journalist John van den Heuvel
Geweldsincidenten tegen individuele journalisten
Signaal van overheid dat nooit is uitgesloten dat er strafrechtelijk onderzoek wordt gedaan naar bronnen die misstanden aan journalisten melden
Pogingen om publicaties te voorkomen via juridische procedures
Het buiten de deur houden van media
Wetsvoorstel strafbaarstelling verblijf terroristisch gecontroleerd gebied, waarin geen uitzondering geldt voor journalisten
Helft aantal vrouwelijke journalisten ervaart bedreigingen, intimidaties of geweld in het kader van hun werk (onderzoek: Een onveilig klimaat, 2019)

De volledige Persvrijheidsmonitor 2019, van de hand van mr. O.M.B.J. (Otto) Volgenant en dr. T. (Tarlach) McGonagle, is hier [pdf] te lezen. De Persvrijheidsmonitor wordt jaarlijks in opdracht van het Persvrijheidsfonds geschreven.

PersVeilig

In 2019 werd PersVeilig gelanceerd, het initiatief van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), het Genootschap van Hoofdredacteuren, Politie en Openbaar Ministerie (OM). PersVeilig heeft tot doel de positie van journalisten te versterken tegen geweld en agressie op straat en op social media en tegen bedreiging middels juridische claims.

Het beeld in 2019 bevestigt wat al een aantal jaren het geval is: journalisten krijgen steeds vaker op straat te maken met agressief gedrag. In 2019 waren er in totaal 39 meldingen. Daarbij ging het 25 keer om bedreigingen en 8 keer om fysiek geweld. In 13 gevallen hebben journalisten in 2019 aangifte gedaan.

World Press Freedom Index

Op de jaarlijkse World Press Freedom Index van Reporters Sans Frontières (RSF) is Nederland een plek gezakt en staat nu op plaats vijf. Ondanks de, naar internationale maatstaven, onafhankelijkheid van Nederlandse media zijn er volgens RSF verontrustende trends zichtbaar: populistische politici die de legitimiteit van gevestigde media aanvallen; buitenlandse regeringen die er bij Nederlandse politici op aandringen in te grijpen wanneer journalisten negatief over hun land berichten; het nieuwe wetsvoorstel dat journalisten verplicht toestemming te vragen bij het ministerie van Justitie, alvorens af te reizen naar ‘terroristisch gebied’; en een toename van online bedreigingen.

Dag van de Persvrijheid op 3 mei

In Nederland wordt de Dag van de Persvrijheid elk jaar gekoppeld aan het Festival van het Vrije Woord. Als gevolg van de coronamaatregelen is het festival dit jaar afgelast.

Onder de noemer Emerging Stories - World Press Freedom Day zendt Pakhuis de Zwijger op 3 mei vanaf 16.00 uur live en gratis een speciale livecast uit. Fotojournalist Kadir van Lohuizen heeft een gesprek met internationale (foto) journalisten over vrijheid en hoe media hun veerkracht bewijzen binnen een steeds complexer medialandschap, vooral tijdens de COVID-19-crisis. Ook zal een korte video worden uitgezonden met daarin onder andere aandacht voor de persvrijheidsindex en een aantal nationale en internationale cases op het gebied van persvrijheid.