NVJ: onverwachte gifpil in coalitieakkoord; BTW-verhoging dagbladen en tijdschriften volstrekt onverantwoord

De NVJ is onprettig verrast door de inhoud van het coalitieakkoord. Niet alleen staat daarin een reeds gevreesde bezuiniging op de publieke omroep, ook wordt een forse btw-verhoging op journalistieke uitgaves (print en online) aangekondigd. Beide maatregelen hebben een negatieve impact op de toegankelijkheid en kwaliteit van de journalistiek, terwijl deze juist een impuls verdient.

Geert Wilders (PVV), Dilan Yesilgoz (VVD), Caroline van der Plas (BBB) en Pieter Omtzigt (NSC) tijdens de presentatie van het hoofdlijnenakkoord. Foto: ANP/ Koen van Weel

Maatregelen publieke omroep en private mediabedrijven raken de journalistiek

De NPO zal worden hervormd en zal vanaf 2026 structureel 100 miljoen euro moeten inleveren, zo staat in het akkoord. ‘Gegeven de voornemens van PVV en VVD om fors op de omroep te bezuinigen of deze zelfs af te schaffen, valt deze aangekondigde maatregel mee’, stelt Thomas Bruning, algemeen-secretaris van de NVJ. ‘Maar het blijft een aanslag op de publieke nieuwsvoorziening, die gevoeld gaat worden. Zeker als je daarbij optelt dat ook de journalistieke private mediabedrijven hard getroffen gaan worden door het coalitieakkoord met de aangekondigde btw-verhoging op print- en online media van 9% naar 21%.

Regionale titels

Dat maakt journalistiek minder toegankelijk voor het gewone publiek en zal zeker ook in de regio grote impact hebben op de journalistieke nieuwsvoorziening. Regionale titels zijn voor een belangrijk deel afhankelijk van inkomsten van abonnees. Die moeten straks 12% meer gaan betalen voor een krant of online abonnement.

Met de maatregel worden bijna alle journalistieke private titels geraakt. Juist ook de kwetsbare online- en regionale titels en niet te vergeten de lezers en luisteraars, die straks meer moeten gaan betalen.

Het is onbegrijpelijk dat Nederland ervoor kiest om journalistiek duurder te maken en het voor private media nog moeilijker wil maken om een kwalitatief sterk journalistiek product te maken. Daarin staat Nederland straks met Bulgarije alleen in Europa, terwijl veel landen juist kiezen voor een btw-nultarief, om journalistiek te stimuleren.

Btw-nultarief

Het plan om de btw op dagbladen te verhogen vindt de NVJ volstrekt onverantwoord. ‘De maatregel heeft een forse negatieve impact op de belangrijke publieke functie die private media vervullen. Hiermee doet Nederland precies het omgekeerde van wat de rest van Europa doet. In België, Denemarken en het Verenigd Koninkrijk gelden juist het btw-nultarief, iets waar de NVJ al jarenlang voor pleit. Juist het stimuleren van journalistiek zou op zijn plaats zijn in een tijd waarin techbedrijven het publiek overstelpen met non-informatie. Het is dan ook een ondoordachte maatregel die een negatieve impact heeft op de journalistieke slagkracht vanuit de private mediabedrijven en daarmee op de kwaliteit van de journalistiek.’

Mediaconcentratie

De NVJ is wel blij met de plannen om de regels rondom mediaconcentratie aan te scherpen. ‘Gegeven de vergaande concentratie in Nederland van journalistieke titels juichen we het toe dat de ACM meer middelen krijgt om concentraties en overnames kritisch op hun impact te kunnen beoordelen.’

Overheidsinformatie

Naar aanleiding van het plan om te snoeien in het aantal ambtenaren en consultants bij de overheid, zegt Bruning: ‘We vinden dat de overheid de nadruk moet leggen op het toegankelijk maken van informatie aan de burger, niet aan de marketing van overheidsbeleid. In dat opzicht vinden we het beperken van overheidswoordvoerders niet onlogisch, maar daar zou dan wel een versteviging van de Woo en de journalistiek tegenover moeten staan, en dat ontbreekt in het akkoord.’