Het mooie is dat de wereld de hele dag wordt gefotografeerd door satellietbeelden

Foto: Quinn Broers

Christiaan Triebert (32), onderzoeksjournalist bij The New York Times, heeft nu al een cv waar je u tegen zegt en een prijzenkast met onder andere de Pulitzer Prize. Hij sloot zich in 2015 aan bij het online onderzoeksplatform Bellingcat. In 2019 ging hij naar The New York Times. Enkele van zijn werken zijn het identificeren van de daders van de bestorming van het Capitool in Washington D.C. en het in kaart brengen van burgerdoden door Israëlische luchtaanvallen. 8 vragen uit het publiek aan Christiaan Triebert. Gemodereerd door Frénk van der Linden.

Wat heb jij als Nederlandse journalist kunnen leren aan de journalisten van de New York Times?

‘Ik maak gebruik van openbare informatie voor onderzoek. Ik heb heel veel geluk heb gehad dat dat door New York Times werd gewaardeerd en daarin werd geïnvesteerd.

Ik begon dit werk te doen tijdens mijn studie. En wat fantastisch is aan Nederland, dat je een studiebeurs kunt krijgen en rentevrij kunt lenen om je studie te betalen. Dat gaf mij heel veel vrijheid en tijd om lange tijd online te kunnen graven.’

Wat doe je bij de New York Times in essentie?

‘Het combineren van traditionele journalistiek met visueel bewijsmateriaal. Dan gaat het om satellietbeelden of beelden op TikTok om zodoende nieuwsfeiten te achterhalen, te reconstrueren en de macht ervan verantwoordelijk te maken. Het is eigenlijk traditionele journalistiek met alles wat we legaal kunnen gebruiken.’

Heb je weleens iets geproduceerd waar de New York Times niet volledig achterstond?

‘We bedrijven een heel feitelijke manier van journalistiek. Dus we onderzoeken iets en of je de conclusie nou fijn vindt of niet, we kunnen daar niks anders van maken. En er zijn zeker onderwerpen die in de VS of internationaal gevoelig liggen. Zoals het Israëlische-Palestijnse conflict. We hebben veel onderzoek gedaan naar de dood van de Amerikaans-Palestijnse collega Shereen Abu Akhle, die gedood is door het Israëlische leger. Het gaat er niet om wat de Palestijnse autoriteiten zeggen, de familie of omstanders. Het is letterlijk onderzoeken wat er gebeurd is. Het ligt allemaal onder een vergrootglas, ja. Hebben we het mis, dan is het voorbij. We kunnen ons geen fouten veroorloven.’

Wat zijn de verschillen tussen het bedrijven van journalistiek in Nederland en in de VS?

‘Het grootste verschil is denk ik dat je in Nederland iemand die is opgepakt niet bij naam noemt en geen foto laat zien. Dat is in Amerika anders. Bij de Discord-leaks bijvoorbeeld zochten we naar de persoon die de documenten had verspreid om hem te interviewen. We kwamen op het spoor van de man, Jack Teixeira. Mijn collega’s zijn ‘s nachts naar het huis van zijn moeder en stiefvader gereden en uiteindelijk kwam hij thuis. Op dat moment kwam er eerst een vliegtuig over, toen een helikopter, daarna auto’s met geblindeerde ramen. Het was duidelijk dat de FBI er was om hem te arresteren. Wij hebben hem niet kunnen spreken, maar hadden wel veel informatie over hem. Toen de FBI er was, wisten we ook dat de hele wereld het snel zou weten. Dus toen hebben we besloten om zijn naam en informatie te publiceren.’

Het is nu heel makkelijk om beeld- of geluidmaterialen te manipuleren of te faken. Hoe gaan jullie daarmee om?

‘Het belangrijkste bij onderzoeksjournalistiek is het achterhalen van de feiten aan de hand van meerdere bronnen. Of dat nu fysieke, digitale of visuele bronnen zijn. Eén video is nooit genoeg. Je probeert materiaal altijd te linken aan ander materiaal. Een goed voorbeeld is Bucha in Oekraïne. Toen de Russen waren vertrokken, werden overal lichamen op straat aangetroffen. Rusland liet direct weten hier niets mee te maken te hebben. Manipulatie zou kunnen met Photoshop of andere software. De belangrijkste vraag was hoe je alle bronnen aan elkaar linkt. In het geval van Bucha konden wij hoge resolutie satellietbeelden opvragen. Je kon precies zien wanneer die lichamen op het satellietbeeld verschenen, waardoor we een tijdsbeeld konden geven.’

Stel dat die satellietbedrijven een deel van een complot zijn en jullie besodemieteren?

‘Het belangrijkste is dat er zoveel verschillende satellietbedrijven zijn die die beelden beschikbaar stellen. Europees, Frans, Amerikaans, Koreaans, Russisch, Chinees. Als je twijfelt kun je andere bronnen bekijken. In Bucha hebben we letterlijk op de deuren geklopt om te vragen naar beelden op beveiligingscamera’s.’

Waar zitten jullie met smart op te wachten om zodoende nog beter onderzoek te kunnen doen?

‘Ik denk dat er heel veel positieve ontwikkelingen zijn met machine learning en AI. Stel dat je iets probeert te lokaliseren op satellietbeeld en je ziet een gele auto naast een huis, maar je hebt verder geen clou. Wat nou als je heel veel satellietbeelden hebt en je kunt aan de computer vragen dat je een huis wil met een rood dak en een gele auto ernaast. Binnen vijf minuten krijg ik vijf opties. Dat maakt ons werk makkelijker. Sterker, we doen dit al. Zoals bij de Chinese spionballon. Het mooie is dat de wereld de hele dag wordt gefotografeerd door satellietbeelden. Maar hoe ziet zo’n ballon eruit op satellietbeeld? Gevoed door AI hebben we dat laten tekenen en toen hebben we in kaart kunnen brengen waar de ballon per uur te zien was.’

Word je blij van onderzoek of onthullingen?

‘Blij is niet het goede woord. De onderwerpen die we onderzoeken zijn vaak erg cru en gruwelijk. Je spreekt ook met mensen die direct betrokken zijn. Dat is moeilijk. Ik denk dat het vooral de wil is om feiten te kunnen achterhalen.’

Festival van de Journalistiek

Op 30 juni werd het Festival van de Journalistiek 2023 gehouden in Beeld & Geluid in Den Haag. Wil je terugblikken, nagenieten, of misschien zien wat je dit jaar gemist hebt? Fotograaf Quinn Broers maakte een prachtige samenvatting in beeld, die hier binnenkort te bekijken is. Komende week verschijnen op de website meerdere artikelen en tips naar aanleiding van de festivalsessies.