Monitor Freelancers en Media 2023: Jaaromzet stijgt maar kan inflatie niet bijbenen

maandag 12 juni 2023

Het lijkt in 2023 beter te gaan met de freelancer. Maar ga je de freelance tarieven afzetten tegen meerdere jaren, dan zijn ze in de afgelopen acht jaar nauwelijks veranderd. De betaling per woord is in 2023 nog altijd rond de 35 cent, het uurtarief komt neer op gemiddeld 61 euro en de betaling per foto op 60 euro. Gecorrigeerd voor inflatie zijn de tarieven zelfs gedaald.

Freelancer - Angel Santana Garcia - ANP-467760051.jpg

Foto: Angel Santana Garcia / ANP

Dit blijkt uit de ‘Monitor Freelancers en Media 2023’, het mediabrede brancheonderzoek dat deze week is gepubliceerd. Milen van Boldrik, NVJ-secretaris Zelfstandigen en NVF Fotojournalisten: ‘Er zit niks anders op dan het verzet tegen te lage betalingen verder te intensiveren. Niet alleen voor de koopkracht van freelancers, maar óók om het (foto)journalistieke vak niet verder in waarde te laten dalen.’ Miro Lucassen, voorzitter Auteursbond: 'De blijvende onderbetaling is niet alleen onrechtvaardig maar jaagt ook talent het vak uit.

Samenvatting tarieven (foto)journalisten 2023

Het uurtarief ligt gemiddeld op 61 euro. Omgerekend komt het opdrachttarief neer op een mediaan uurtarief van 56 euro. In deze gemiddelde cijfers zijn zowel journalistieke als niet-journalistieke opdrachten meegenomen.
Gemiddeld verdienen freelancers die voor mediatitels werken beduidend minder dan freelancers die ook voor overheden of het bedrijfsleven werken.
De sterke inflatie heeft grote invloed op de indexcijfers: het uurtarief ligt op 83% ten opzichte van het jaar 2014 en het tarief voor foto is zelfs slechts 65% t.o.v. het jaar 2014.
In de werkcode DPG is een minimumtarief van 30,78 euro per uur afgesproken. Precies voor 5% van de DPG-freelancers is het uurtarief 30 euro. Voor 45% ligt dat (ruim) onder de 30 euro. Een uitleg hiervoor zien wij in de betaling van woord en tekentarieven aan freelancers, waardoor het behalen van een redelijk uurtarief veel moeilijker is.

Profiel gemiddelde freelancer in de Monitor

De gemiddelde leeftijd van de deelnemers aan het onderzoek is 53 jaar. De (foto)journalistieke freelancers hebben zo’n 18 jaar werkervaring en zijn bijna allemaal hoogopgeleid met een Hbo-opleiding of hoger. Ze werken gemiddeld 34 uur per week, maar krijgen ongeveer 22 uur per week betaald. Ruim de helft is freelancer uit ondernemerschap, bijna 40 procent is dat onvrijwillig (na ontslag of geen vacatures/vaste banen). De mediafreelancers die hebben meegedaan aan het onderzoek zijn vooral schrijvende journalisten, online journalisten, niet-journalistieke schrijvers en fotojournalisten.

Betere tarieven? Of toch niet?

Het lijkt in 2023 beter te gaan met de freelancer, maar ga je de tarieven afzetten tegen meerdere jaren, dan zijn ze in de afgelopen acht jaar nauwelijks veranderd. De betaling per woord is nog altijd rond de 35 cent, de betaling per teken 7 cent.

Dan de uurtarieven. Belangrijk hierbij is het vermelden van de verschillen tussen het mediane en gemiddelde tarief - de mediaan is het middelste getal in een reeks. Uit de enquête blijkt dat enkele grote uitschieters de gemiddelde uurtarieven gunstig beïnvloeden. Gemiddeld is het uurtarief 61 euro; de betaling per foto is 60 euro. Omgerekend komt het opdrachttarief neer op een mediaan uurtarief van 56 euro. Het dagtarief van 474 euro vertaalt zich in een mediaan uurtarief van 59 euro.

Freelancers die voor mediatitels werken verdienen beduidend minder (gemiddeld 50 euro per uur) dan freelancers die ook voor overheden of het bedrijfsleven werken ( gemiddeld 66 euro per uur) Deze verschillen zijn ook terug te vinden bij betalingen per foto (gemiddeld 49 in de media versus 75 euro bij overheid/bedrijfsleven) en per dag (316 versus 551 bij overheid/bedrijfsleven euro).

Inflatie tarief fotojournalisten / journalisten

Kijkend naar de indexcijfers dan blijkt het uurtarief ver onder het niveau van 2014 te liggen (83%) en het tarief per foto is zelfs op 65 procent ten opzichte van 2014. Dit is geheel toe te schrijven aan de sterke inflatie in 2022.

Bruto jaarinkomsten

De bruto jaarinkomsten (omzet minus kosten) zijn vergelijkbaar met die in 2019: gemiddeld 32.000 euro. In de andere jaren (2015-2018 en 2020) staat dat gemiddelde op 24.600 euro. De mediane jaarinkomsten zijn met 27.000 euro ook duidelijk hoger dan in de voorgaande jaren. Een netto maandinkomen ligt in 2022 op gemiddeld 3.225 euro (mediaan 2.250 euro). Hoewel het percentage hoogste inkomens (50.000 euro en hoger) iets is gestegen van 16 naar 17 procent, zit meer dan de helft op of beneden het minimumloon van rond de 25.000 euro.

Rondkomen van je werk

In alle jaren dat er onderzoek is gedaan naar de positie van mediafreelancers is het schrijnend te constateren dat elk jaar opnieuw een aanzienlijk deel van de freelancers amper of niet kan rondkomen van hun werk (40%). Net als in voorgaande jaren is ruim een derde aangewezen op het inkomen van een partner om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien. Twee derde van de respondenten heeft zich niet verzekerd tegen de gevolgen van ziekte of arbeidsongeschiktheid.

Invloed van DPG Werkcode

In deze editie is er speciale aandacht voor de in 2022 ingevoerde DPG Werkcode. Van de respondenten werkte in 2022 44 procent voor titels van DPG. Volgens ruim 4 op de 10 de freelancers die voor DPG-titels werkten in de afgelopen jaren zijn de tarieven (sterk) gestegen, meer dan de helft zegt dat de tarieven gelijk zijn gebleven en minder dan 10 procent zegt dat de tarieven (sterk) zijn gedaald. Dit beeld geldt voor landelijke kranten, regionale kranten en nieuwssites.

In de werkcode is een minimumtarief van inmiddels 30,78 euro per uur afgesproken als ondergrens. Voor 5 procent van de DPG-freelancers is het uurtarief 30 euro. Voor 45 procent ligt dat (ruim) onder de 30 euro. Dit geldt voor mediafreelancers die betaald krijgen per woord- of teken tarief, dan wel (regio)fotograaf zijn waarbij het omgerekende tarief, afgezet tegen de tijdbesteding niet het minimum uurtarief van 30 euro haalt. Zo’n 10 procent krijgt ofwel tussen de 30 en 35 euro per uur, ofwel tussen de 35 euro en 40 euro. Bijna 2 op de 10 krijgen meer dan 40 euro per uur. Gevraagd naar de tevredenheid met deze tarieven gelet op de eigen ervaringsjaren ofwel senioriteit is ruim de helft (54%) ontevreden tot zeer ontevreden.

Jaarlijks onderzoek ‘Monitor Freelancers en Media 2023’

Het jaarlijkse onderzoek ‘Monitor Freelancers en Media 2023’ is in opdracht van de vakorganisaties NVJ/NVF en Auteursbond door Henk Vinken en Hans Mariën van onderzoeksbureau HTH Research. Aan het onderzoek namen 790 freelance (foto)journalisten, schrijvers, en fotografen deel.

Reacties NVJ en Auteursbond

NVJ – Milen van Boldrik, secretaris Zelfstandigen en NVF: 'Het is ongelooflijk zuur dat de tarieven in de journalistiek niet zijn verbeterd. De hoge inflatie heeft de kleine vooruitgang die op het eerste oog er leek te zijn, helemaal teniet gedaan. Uitgevers in de journalistiek leunen achterover, terwijl freelancers de last van de torenhoge inflatie dragen door koopkracht in te leveren. Er zit niks anders op dan de protesten en verzet tegen te lage betalingen, verder te intensiveren; niet alleen voor de koopkracht van freelancers, óók om het (foto)journalistieke vak niet verder in waarde te laten zakken.

Daarnaast constateren we dat veel DPG freelancers met omrekenen van woord en teken naar uurtarief onder het minimumuurtarief van 30 euro uitkomen. Dat is onthutsend, juist omdat de Werkcode bedoeld is om onderbetaling van freelancers te voorkomen. Woord en tekentarieven blijken zo onderbetaling in stand te houden. Dit heeft onze volledige aandacht in Evaluatie van de Werkcode met DPG.’

Auteursbond – Miro Lucassen, voorzitter Auteursbond: ‘Mediabedrijven hebben de laatste jaren vaak beweerd dat ze ook inzien dat ze hoge eisen stellen aan hun medewerkers en dat het in de huidige arbeidsmarkt nodig is creatieve auteurs goed te belonen. Maar in de praktijk maken uitgeverijen en hoofdredacties die belofte niet waar en blijven de tarieven nog steeds achter bij de inflatie, zoals iedere zelfstandige al jaren kan narekenen met de indexeercalculator van de Auteursbond. Het is onbegrijpelijk hoe deze bedrijven hoge winsten boeken op basis van journalistieke prestaties, terwijl ze zo onverschillig omgaan met hun medewerkers. Zij kunnen ook zien hoeveel onderbetaald talent het vak vaarwel zegt om te kiezen voor werkzaamheden met meer bestaanszekerheid.’