Om papierverspilling tegen te gaan wil de gemeente Utrecht reclamedrukwerk aan banden leggen. Het idee: introduceer een ‘Ja’-sticker voor de inwoners. Alleen bij die huishoudens waar een dergelijke sticker op de deur geplakt zit, mogen folders door de bus. De oude ‘Nee Nee’- en ‘Nee Ja’-stickers verliezen daarmee hun waarde.
Invoering 'Ja'-sticker is doodsteek voor veel huis-aan-huiskranten
maandag 14 oktober 2019
foto Luuk van der Lee/HH
Het aantal mensen dat een ‘Ja’ sticker opplakt is naar verwachting beperkt, waardoor de verspreiding van reclamefolders substantieel vermindert. De VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) is het er volledig mee eens. Zij heeft kant en klare informatie klaarliggen voor gemeenten om de ‘Ja’ sticker in te voeren.
Een wezenlijk probleem ontstaat echter als er in gemeenteraden discussies worden gevoerd over de vraag wat een reclamefolder nu eigenlijk is. De gemeente Utrecht vindt dat hier ook een huis-aan-huiskrant onder valt. Er staan immers méér advertentiepagina’s dan redactiepagina’s in, zo is de redenering.
Ook in andere gemeenten ontstaan dit soort discussies. Gemeenteraden bepalen immers op basis van de VNG-instructie zelf of zij de nieuwe ‘Ja’ sticker al dan niet invoeren en zo ja, voor welk drukwerk dit dan precies geldt.
Wij maken ons dan ook ernstige zorgen dat de gedachte van de Utrechtse Raad navolging gaat krijgen. De redacties van huis-aan-huiskranten zijn ineens afhankelijk van de grillen van gemeenteraden voor het voortbestaan van hun huis-aan-huiskranten. De journalistieke functie van de huis-aan-huiskrant komt zwaar onder druk te staan.
Een huis-aan-huiskrant is geen reclamefolder
De huis-aan-huiskrant is misschien wel de oudste wijze van nieuwsverspreiding. Het is een voor de lezer gratis krant met hyperlokaal en lokaal nieuws die veelal aan de keukentafel wordt gelezen. De krant wordt dwars door alle lagen van de bevolking vanwege het lokale nieuws gewaardeerd.
De reden van al die advertenties laat zich raden. In de beleving van de lezers is een huis-aan-huiskrant gratis, maar niets is minder waar. Uw huis-aan-huiskrant moet namelijk wél gemaakt worden. Dat betekent dat er professionals aan werken. Journalisten schrijven en redigeren de inhoud; drukkers zorgen er voor dat er gedrukt kan worden en naast de kosten van papier en inkt, ontvangen die ook graag hun salaris. Dan heb je nog de advertentieverkopers. Die zorgen er voor dat er voldoende advertenties in de krant staan om al de gemaakte kosten te kunnen dragen. Vervolgens moet de krant ook nog huis-aan-huis verspreid worden, een activiteit die ook niet gratis is.
Natuurlijk zijn advertenties nodig om een huis-aan-huiskrant te kunnen realiseren, maar een huis-aan-huis krant is geen reclamefolder. Voor de lezer inderdaad een gratis product, maar dat kan dus alleen maar omdat de adverteerders al die kosten bijeenbrengen.
De huis-aan-huiskrant geeft de lezer huis-aan-huis informatie over de omgeving waar hij woont en leeft. De wijk, de buurt en de gemeente komen in de redactionele artikelen allemaal aan bod. Interviews met interessante personen, van dorpsgek tot burgemeester.
Wat heeft de gemeente voor haar inwoners in petto? Functioneert het gemeentebestuur naar behoren? Waar en wanneer is die voorstelling, expositie of bingo? Kortom, wat speelt er bij u in de wijk?
Die verbindende en informerende functie mag niet verloren gaan.
De lokale krant is een journalistiek product met een functie om het lokale nieuws in de meeste brede zin te volgen. Lokale en regionale nieuwsmedia bouwen hier vaak op voort in hun berichtgeving.
Natuurlijk wordt het nieuws steeds meer digitaal verspreid. Huis-aan-huiskranten zijn daar volop mee bezig. Maar de digitale kanalen ontstaan nadrukkelijk naast de gedrukte vorm. . Volgens recent NOM-onderzoek (onafhankelijk landelijk onderzoek naar bereikcijfers van kranten) lezen 12 miljoen mensen weleens een huis-aan-huiskrant, 7,7 miljoen Nederlanders (53%) zegt dat wekelijks te doen, 58 procent leest driekwart of meer van een nummer en 50 procent van de lezers laat weten de lokale krant (heel erg) te missen als ie er niet zou zijn. Er zijn 350 tot 400 van die kranten in Nederland, en zo’n 200 daarvan worden door lokale en provinciale overheden gebruikt om met inwoners te communiceren.
Dan kan je toch niet met droge ogen beweren dat een huis-aan-huiskrant hetzelfde is als een reclamefolder!
Einde van de lokale journalistiek?
Als de gedachte van Utrecht gevolgd zou worden, betekent dat het einde van de gratis huis-aan-huiskrant. Hiermee verschraalt de regionale en lokale journalistiek nog verder en is de inwoner afhankelijk van wat de gemeente zelf aan nieuws wenst te verspreiden. Door huis-aan-huiskranten onder de ‘Ja’-sticker te laten vallen, verminderen gemeenteraden de journalistieke controle op zichzelf aanzienlijk. Onafhankelijk het nieuws brengen, geschreven door professionals en de inbreng hierbij van de inwoners zelf, wordt gemarginaliseerd tot een ontoelaatbaar niveau. Al sinds jaar en dag is duidelijk dat huis-aan-huiskranten ertoe doen.
Voor veel huis-aan-huiskranten zou de invoering van een ‘Ja’-sticker de doodsteek betekenen.
Erken de meerwaarde van de huis-aan-huiskranten en laat hen buiten schot in de discussie over folderdrukwerk. Het is een belangrijk journalistiek product waar velen veel plezier aan beleven en hun informatie uit halen.
Wil Monsieurs, sectie Lokale Media NVJ en Ellen Bonke, secretaris Lokale Media NVJ