Indexatietool, een handig hulpmiddel voor freelancers

Bij journalisten in loondienst wordt het brutosalaris met enige regelmaat geïndexeerd, zowel bij het het afsluiten van een nieuwe cao als bij de jaarlijkse periodieke functioneringsverhoging voor journalisten die nog niet aan het eind van hun schaal zitten. Het salaris wordt dan voor alle werknemers met een percentage verhoogd. Op die manier krijgen werknemers compensatie voor dalende koopkracht door inflatie. Door alleen de cao-indexatie is het loon van journalisten die vallen onder de Cao Uitgeverij en Cao Publieke Omroep sinds 2014 met bijna 10 procent gestegen. Voor veel freelancers staat het tarief echter al jarenlang stil.

De NVJ hamert op een gelijk speelveld voor alle werkenden in de journalistiek. Dat betekent dat je, ongeacht of je werk onder de cao valt of dat je freelancer bent, fatsoenlijk wordt betaald naar kennis, kunde, professionaliteit en ervaring. Maar in de praktijk worden freelancers minder goed betaald dan werknemers die onder een cao vallen.

Milen van Boldrik: “We merkten dat werkgevers gevoelig zijn voor het argument dat zij wél afspraken over indexatie maken voor werknemers die onder de cao vallen, maar dat ze dat niet doen voor freelancers die soms exact hetzelfde werk uitvoeren. Waarom de één wel en de ander niet? We waren erg dicht bij een afspraak met werkgevers hierover, maar op het laatste moment trokken zij zich terug en wilden tóch niet de freelance tarieven koppelen aan de cao-verhogingen Dat was voor ons de reden dat we freelance (foto)journalisten op weg willen helpen met een handige tool die hun eigen tarief koppelt aan de verhogingen van de cao. En niet onbelangrijk, we vinden dit ook een bewustwordingstool. In een oogopslag zie je wat het minst is wat je had moeten ontvangen.”

Waarom is bewustwording een belangrijk doel?

“Journalistiek werk wordt door het stilstaan van tarieven letterlijk minder waard”, zegt Arno van ’t Hoog, tevens lid van het beleidsteam Werkvoorwaarden. “Een freelancejournalist vergaart steeds meer ervaring en kennis, bouwt een waardevol netwerk op en snapt hoe de hazen lopen. En toch is je werk in de voorbijgaande jaren minder waard geworden. Daarin moet verandering komen.”

Van Boldrik: “En het is natuurlijk ook een heel concreet middel. Ben je in onderhandeling met je opdrachtgever dan heb je een sterk argument om een concrete verhoging te vragen.”

Hoe werkt de tool?

Arno van ’t Hoog: “Het is vrij eenvoudig. We hebben vanaf het jaar 2015 tot nu de indexatiepercentages van de cao’s Uitgeverijbedrijf en Publieke Omroep in een tabel gezet. Stel dat je een woord-, uur- of dagtarief tarief in 2017 hebt afgesproken, dan kies je dat jaartal en de tool rekent uit wat er sinds dat jaartal is geïndexeerd in de cao en past dat toe op jouw tarief. Een dagtarief van 500 euro in 2017 komt met indexatie volgens de Cao UB nu uit op 533 euro..”

Recent hebben verschillende groepen met succes collectief onderhandeld. Waarom is juist een collectieve benadering zinvol?

Van Boldrik: “We zien inderdaad dat verschillende groepen zich roeren. Misschien komt het door de hoge inflatie. Of gaan journalisten steeds meer beseffen dat het echt oneerlijk is als je tarief jarenlang stilstaat en je werk letterlijk minder waard wordt. Deze groepen durven de kwestie ook makkelijker voor te leggen aan hun hoofdredacteur met het argument: ‘We misgunnen onze collega’s niks maar we werken net zo hard en zouden ten minste die verhoging moeten krijgen’.

“Inflatie is bovendien een verenigend argument”, zegt Van ’t Hoog. “Indexatiecorrectie is een collectief motief dat voor álle freelancers geldt. Je strijdt gezamenlijk voor hetzelfde en dat vertaalt zich in een verhoging van je individuele tarief.”

Hoe zou je het gesprek met je opdrachtgever kunnen aangaan?

Van Boldrik: “Begin met een klein clubje. Bespreek wat je ten minste wil en hoe je dat gaat aanpakken. En heel belangrijk: breid de groep uit en start een appgroep om je punten aan elkaar duidelijk te maken. Onze ervaring is dat je als groep sterker staat en dat je opdrachtgever minder om je heen kan. Bovendien wil je als eenling niet getarget worden als degene die moeilijk doet. Want freelancers zijn toch kwetsbaar.”

Hoe en waarbij helpt de NVJ?

Van Boldrik: “We kunnen verschillende dingen doen. We kunnen adviseren over hoe ze een groep kunnen vormen. We kunnen helpen bij het opstellen van een brief en argumenten waarom indexatie belangrijk is en wat ze mislopen. We kunnen met hen voorbereidende gesprekken voeren voordat ze naar de opdrachtgever gaan. Eigenlijk zouden wij het liefst mensen helemaal willen klaar stomen, zodat ze zich prettig voelen en als groep een stap kunnen zetten.”

Hoe gaat het nu verder met de gesprekken met werkgevers over dit onderwerp?

Van Boldrik: “Met de publieke omroep zijn wel volop in gesprek. Maar de gesprekken met de uitgevers liggen voorlopig stil alhoewel wij graag verder willen praten. Een vaste indexatie van freelancetarieven is gewoon broodnodig. In de meantime proberen we op een andere manier de freelancers te helpen.”

>>Lees ook het interview met David van Dam over hoe fotografen bij NRC met succes onderhandelden.

---

Zelf doen?

Op NVJ.nl/indexatietool kun je zelf uitrekenen wat je aan inflatie vanuit de cao ten minste bent misgelopen. Heb je hulp nodig bij het uitrekenen? Of wil je weten hoe jij het effectiefst een groep vormt met collega’s? Mail of bel dan de belangenbehartigers voor zelfstandigen, Milen van Boldrik, mvanboldrik@nvj.nl of Lisa Koetsenruijter, lkoetsenruijter@nvj.nl. Uiteraard behandelen zij alles in volledig vertrouwen en met discretie.