Fotografie: van onschatbare waarde of prima in euro’s uit te drukken?

Fotografen steken veel tijd en moeite in het maken van mooie foto's. Helaas zien anderen de waarde van foto's soms anders. En dat kan best frustrerend zijn. Als professioneel fotograaf wil je dat je werk wordt gewaardeerd en dat je er eerlijk voor betaald krijgt. Voor de duidelijkheid: die betaling is in euro's.

Waarde van foto’s: complimentjes of euro’s?

De waarde van fotografie en hoe die tot uiting komt verschilt behoorlijk. Sommige partijen praten liever niet over een financiële waarde. Zo vertellen krantenuitgevers je graag dat foto’s van grote waarde zijn voor hun publicaties. Helaas vertaalt die grote waarde zich vaak in vergoedingen die variëren tussen de 25 en 65 euro per foto. Dat je als fotograaf snel 2 uur bezig bent om foto’s te kunnen leveren maakt uitgevers niets uit.

De Belastingdienst zal je overigens al snel als schijnzelfstandige aanmerken want 33 euro per uur ga je op basis van dit soort tarieven niet halen. Als beroepsfotograaf is het niet mogelijk om van dat soort bedragen te leven. Ook van een naamsvermelding en exposure kun je helaas niets kopen. Voor een beroepsfotograaf is het niet meer dan normaal dat je naam bij je foto staat en dat je foto’s gepubliceerd worden is het hele doel van je werk.

Geef de mogelijke waarde van je foto’s niet weg

Door foto’s ver onder je eigen kostprijs te verkopen geef je cadeautjes weg. Dit kan het geval zijn als je voor een uitgever werkt die veel te weinig betaald voor een foto. Maar ook door bijvoorbeeld mee te doen aan een fotowedstrijd geef je de potentiële waarde van je foto weg in ruil voor de kans op een complimentje of erkenning. Mensen die foto’s bekijken van een wedstijd zullen uiteindelijk alleen de naam van de wedstrijd onthouden, en niet die van de fotograaf. Wedstrijdorganisatoren creëren veel extra waarde met foto’s. Denk dan aan exposities, foto’s voor marketing doeleinden, websites, aandacht op sociale media enzovoort. Als fotograaf krijg je soms een beetje erkenning, maar meestal geen enkele financiële compensatie. En dat terwijl het meedoen en inzenden veel tijd kost.

Meerwaarde van je dienst als fotograaf

Als beroepsfotograaf lever je een dienst die waardevol is omdat je beeldexpert bent. Daarom ben je in staat om foto’s te maken waar je opdrachtgever of maatschappij behoefte aan heeft. Jij voegt waarde toe aan je werk zoals je werk- en levenservaring, kennis, technische vaardigheden en creativiteit. Door al die vaardigheden maak jij je foto’s zoals geen andere fotograaf dat zou doen. Het is handig dat je opdrachtgevers ook op de hoogte zijn van je extra waarde toevoeging.

Kans op meerwaardecreatie door de opdrachtgever

Goede foto's maken producten aantrekkelijker, diensten geloofwaardiger en marketing effectiever. Het is belangrijk dat opdrachtgevers zich realiseren dat investeren in goede fotografie een investering is in hun eigen succes. Vinden ze dit zelf niet zo belangrijk als een laag tarief? Dan kan het zijn dat je een take it or leave it-aanbod krijgt. Uit dat aanbod kan blijken dat het belang van de meest ideale foto’s toch niet zo groot is.

Soms begrijpen opdrachtgevers de kans om meerwaarde met jouw foto’s te creëren niet volledig. Het zou dan kunnen dat ze proberen te besparen op beeldmateriaal. Want als ze zelf vinden dat er weinig meerwaarde wordt gecreëerd, dan willen ze daar misschien ook minder voor betalen. Als fotograaf is het belangrijk om dit te begrijpen. Of je nu voor een start-up, een afdeling met een klein budget, of een NGO werkt, dit zou weinig of geen invloed moeten hebben op jouw tarief. Ook start-ups of NGO’s kunnen veel waarde halen uit foto’s. Het wel of niet scheppen van meerwaarde met je foto’s door opdrachtgevers is niet jouw verantwoordelijkheid. Je gaat er van uit dat je foto’s waarde hebben.

Een klein budget?

Budgetten zijn niet heilig. Budgetten worden door mensen vastgesteld, meestal op basis van de waarde die het voor hen heeft. Als iets veel waarde heeft en het echt belangrijk is dan kan het vast ook omgedraaid worden. Dus budgetten bepalen op basis van jouw tarieven. Bij een lagewaardebeoordeling is de kans dat jij normaal voor je dienst betaald krijgt niet al te groot. Staat er bij een aanvraag al een budget? Dan is de kans aanwezig dat je er niet uitkomt. Want als freelancer bepaal je zelf je tarieven. “Nee” verkopen als het budget niet gelijk is aan je tarief is heel normaal.

Waar ligt de waarde voor een fotograaf?

Je zelf uitgerekende tarief voor je dienst is je kostprijs. Ga je daar onder werken, heb je na een tijdje een financieel probleem. Beeld heeft meer waarde als er vraag is naar foto’s voorafgaand aan de creatie. Ga maar na bij jezelf. Als je een dienst niet nodig hebt, ben je ook niet bereidt om daar normaal voor te betalen. Je hebt alleen kans op normaal betaald werk als de waarde (in euro’s!) die een opdrachtgever je dienst toekent hetzelfde is als de waarde die jij aan je dienst geeft.

Waarde van stockbeelden

Het tegenovergestelde van fotografie in opdracht is een foto uit voorraad. Stockfoto’s worden verkocht voor lage bedragen. Dat is een gevolg van de populariteit van fotografie en het grote aantal stockbureaus dat al decennialang hard met elkaar concurreert. Als je afhankelijk bent van fotografie is het een slecht idee om tijd te steken in het maken van stockfoto’s. Want je krijgt niet betaald voor de tijd die je steekt in het fotograferen, ‘keyworden’ en uploaden van foto’s. Je ontvangt alleen een klein percentage van verkochte foto’s.

Waarde van gratis

Als je iets gratis doet, ben jij in het hoofd van die opdrachtgever die gratis fotograaf en van dat label kom je niet snel af. Je dienst is als goedkoop beoordeeld. Ga jij de volgende keer wel een normaal bedrag vragen? Dan is de kans aanwezig dat ze op zoek gaan naar een ander die het dan ook weer gratis gaat doen.

Meer waarde richting fotografen?

In een onbeschermde markt als fotografie is het moeilijk om een goed inkomen uit fotografie te halen. Maar het is mogelijk. In ben inmiddels 16 jaar freelance beroepsfotograaf en verdien alleen geld met fotografie en camerawerk. Als beroepsfotograaf is het belangrijk dat je alleen werkt voor jezelf berekende tarieven.

Je eigen waarde en tarief

Heb je nooit goed je eigen tarief berekend? Doe het! Je kunt daarvoor de NVJ Tarievencalculator of die van DuPho gebruiken. Want je tarief is je eigen kostprijs. Ga je voor bedragen werken die daar onder liggen, zal er van jouw kant geld bij moeten. Je bent aan het concurreren op prijs en dat verziekt de markt voor iedereen, behalve voor opdrachtgevers! Aan het eind van het jaar kom jij, en je concurrent die je hebt benadeeld door je prijsconcurrentie, inkomen te kort. Weet je al dat je voor een te laag tarief werkt en wil of durf je die (nog) niet te verhogen? Dan is het vaak beter om niet je fotografietarieven op je website te plaatsen.

Bespreek tarieven met fotografen onderling

Overleg met andere fotografen die voor eenzelfde opdrachtgever werken of bijvoorbeeld in dezelfde regio wonen wat gezonde fotografie tarieven zijn. Op de website van Autoriteit Consument & Markt staat dat je prijsafspraken mag maken met andere fotografen als die maximaal 10% marktaandeel hebben. In 2023 had de KvK 42.436 inschrijvingen als fotograaf.

Geeft een krant jou 60 euro voor een foto waar je doorgaans een paar uur mee bezig bent? Dan werk je voor 20-30 euro per uur. Heb jezelf uitgerekend dat je 80 euro per uur nodig hebt? Overweeg dan om met een grote groep fotografen die voor eenzelfde titel werken een tegenbod te doen.

Fair Practice en Pay

Omdat de meeste krantenuitgevers peanuts betalen voor foto’s zal je voor een gezond inkomen moeten kijken naar andere sectoren die wel normaal betalen. Op uitnodiging van DuPho ben ik aangeschoven aan de Ketentafel Fotografie van Platform ACCT. Die kan bijdragen aan betere vergoedingen voor fotografen die werken met partijen die een basisinfrastructuur subsidie (bis) van de overheid ontvangen. Die instellingen (musea, theatergezelschappen, concertgebouwen enz.) moeten zich vanaf 2025 aan de Fair Practice Code houden. Werk jij ook deels in de culturele sector, houdt dit dan in de gaten.

De toekomst van fotografie en de waarde van beeld ligt deels in onze eigen handen. Door onze stem te laten horen en te blijven streven naar een eerlijke beloning voor ons werk, kunnen we een positieve verandering teweegbrengen. Veel plezier met fotografie en ondernemen!

Wilmar Dik, lid beleidsteam Werkvoorwaarden