Diversiteit in de journalistiek: het nieuwe normaal

Het Vers in de Pers-bestuur is zo divers als wat. Hoe hebben we dat voor elkaar gekregen? Welke vruchten plukken we van een veelzijdigheid aan perspectieven? Maar ook: wat doen wij eraan om diversiteit bij onze leden en daarbuiten tot het nieuwe normaal te maken? En waar wachten andere journalistieke redacties en organisaties eigenlijk nog op? Een kijkje aan de redactietafel van het nieuwe normaal.

Je zit aan de redactietafel, kijkt om je heen en het nieuwe normaal valt haast niet meer op: hier zit een diverse groep mensen. Als je nog de moeite zou nemen om überhaupt in hokjes te denken, dan kunnen ze allemaal aangevinkt worden: islamitisch, zwart, Aziatisch, homo, hetero, wit.

Steeds meer mensen met verschillende achtergronden melden zich aan voor studies en bij beroepsgroepen, organisaties of besturen die van oudsher witte bolwerken zijn. Zo ook in de journalistiek. Zij die een ander perspectief brengen, hebben extra meerwaarde omdat een homogene redactie voor blinde vlekken zou zorgen.

Wij werden gekozen door de leden van Vers in de Pers. Wellicht omdat onze achterban zich graag vertegenwoordigd ziet door mensen waarmee ze zich kunnen identificeren. Misschien omdat de leden óók die blinde vlek willen voorkomen. Het voordeel is dat zodra een pionier eenmaal aan tafel is aangeschoven, die weer een eigen netwerk meeneemt. Het nieuwe normaal is hier.

Welke voordelen pluk je als diverse redactie?

Omdat we verschillende perspectieven verenigen, kunnen we elk onderwerp kritisch maar ook genuanceerd bespreken. Een diverse groep houdt zichzelf scherp: je weet dat je niet zomaar iets ongefundeerds kan zeggen over een bepaalde groep, want er zit waarschijnlijk een representant van die groep bij je aan tafel. Het stemt nederig: soms is het beter om naar het perspectief van de ander te vragen en te luisteren. Zo kunnen we uiteindelijk zelfverzekerd achter onze besluiten staan.

Een verscheidenheid aan stemmen schept een veilige ruimte om van alles te bespreken. Zo spraken sommige witte bestuursleden hun ongemak uit om over racisme te schrijven. Misschien uit angst om iets verkeerds te zeggen, of om de indruk te vermijden namens een groep te schrijven waartoe ze zelf niet behoren. Dat levert vervolgens weer nieuwe inzichten op en dan maakt ViP-bestuurslid Wouter van Dijke een handleiding Zo schrijf je als witte journalist over ras. Daarnaast schrijft onze voorzitter Rowan Blijd een hartstochtelijk stuk over het ongemak dat een duurzame verandering naar inclusiviteit met zich meebrengt: “Dat voelt wellicht ongemakkelijk, maar ongemakkelijker dan het voor zwarte mensen en mensen van kleur is, wordt het denk ik niet. Dus troost uzelf.”

Wat doet ViP om diversiteit tot het nieuwe normaal te maken?

Bij het programmeren van sprekers voor de ledenbijeenkomsten van ViP gaan we altijd op zoek naar sprekers met verschillende achtergronden. Misschien hebben niet-witte sprekers zelfs een streepje voor, want bijeenkomsten met uitsluitend witte sprekers zijn er al zat. Zo heeft ViP de afgelopen jaren een netwerk opgebouwd van journalisten en deskundigen die kennis van zaken hebben, goed kunnen vertellen én bijdragen aan de diversiteit van onze evenementen.

Ook organiseren we een jaarlijkse borrel rond het thema diversiteit, dit jaar in samenwerking met het College voor de Rechten van de Mens. Door ons werk is diversiteit een speerpunt binnen de NVJ en ook daarbuiten bedenken we acties en manieren om discriminatie op de werkvloer aan te kaarten.

Waar wachten redacties en organisaties eigenlijk nog op?

Wat mij is opgevallen aan journalistieke redacties, is dat er nog te vaak met twee maten gemeten wordt bij het aannemen van mensen van kleur. Dit vertraagt de diversiteitsslag waarvan redacties zeggen dat ze hem willen maken.

Als je wordt aangenomen als wit persoon, dan hoef je meestal niet voor 100% aan het functieprofiel te voldoen. Er wordt erop vertrouwd dat diegene na een kort leertraject naar behoren zal functioneren. Bij mensen van kleur lijkt het vaak alsof het bij voorbaat om een investering gaat: het overbruggen van uiterlijke en culturele verschillen is al een uitdaging, dus aan de rest van het plaatje moet je wel perfect voldoen. Zo verzuchten witte redactieleden hoe moeilijk het is om een goede journalist van kleur te vinden, die het liefst gelijk de sterren van de hemel moet kunnen schrijven. Ondertussen worden onervaren witte sollicitanten wél aangenomen vanuit de gedachte en de (vaak onbewust) tweede maat dat zij zullen leren on the job.

Het is simpel: neem actief mensen aan om je redactietafel diverser te maken. Ga desnoods naar ze op zoek. Laat ze leren, geef ze de ruimte om op hun bek te gaan en beter te worden. Want dat privilege wordt witte beginnende journalisten ook gegeven.

Eerste uit een serie van drie columns over diversiteit, geschreven door leden van de sectie ViP.