Argumenten op een rij in de onderhandelingen voor betere tarieven

Deel 1 – juridische bezwaren

Het meest gehoorde argument van mediaorganisaties is dat freelancers niet collectief mogen onderhandelen vanwege juridische redenen. Volgens García López klopt dit argument niet. Zij zet de mogelijkheden om te onderhandelen op een rij.

Cao

De Wet Collectieve arbeidsovereenkomst dateert van 1927 en maakt het vakbonden mogelijk om collectieve afspraken te maken voor alle werkenden. Dit betekent dat er afspraken kunnen worden gemaakt voor werknemers, uitzendkrachten en zelfstandigen.

Leidraad ACM – Tariefafspraken zzp’ers

Conform de nieuwe Leidraad (26 november 2019) van de Autoriteit Consument en Markt (ACM) zijn er drie situaties waarin collectieve afspraken voor of door zzp’ers kunnen worden gemaakt.

Zij-aan-zij werkers
Zij-aan-zij werkers die hetzelfde werk verrichten als werknemers in loondienst zijn geen onderneming in de zin van de Mededingingswet. Voor hen mogen collectieve afspraken worden gemaakt.

Bagatel regeling
Het kartelverbod geldt niet voor afspraken van geringe betekenis, de zogeheten bagateluitzondering. Deze uitzondering geldt voor twee situaties, namelijk voor afspraken binnen groepen van maximaal acht zzp’ers met een gezamenlijke totale omzet aan diensten van niet meer dan 1,1 miljoen euro en voor afspraken tussen zzp’ers met een gezamenlijk marktaandeel van niet meer dan tien procent. Deze groepen mogen onderling tariefafspraken maken.

Uitzondering voor efficiëntieverbeteringen
Op het kartelverbod geldt een uitzondering voor afspraken die, hoewel zij de concurrentie beperken, per saldo bijdragen aan de consumentenwelvaart. Om daaronder te vallen moet aan verschillende voorwaarden worden voldaan. De afspraak moet de sociale bescherming van zzp’ers verbeteren, en mag niet verder gaan dan voor dat doel noodzakelijk is.

Ministeriële bevoegdheid

Naast deze drie uitzonderingen kan de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) een collectieve arbeids- en opdrachtovereenkomst (caoo) algemeen verbindend verklaren inclusief afspraken voor zzp’ers. Ook kan de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) een Fair Practice Code (FPC) toestaan of stimuleren inclusief bodemtarieven zoals bij de Publieke Omroep. Minister Slob heeft nadrukkelijk aangegeven de FPC bij het uitgeverijbedrijf te willen stimuleren. Ook de Wet Auteurscontractenrecht biedt de Minister van Justitie en Veiligheid de ruimte om collectieve afspraken te maken. De voorwaarde is wel dat zowel opdrachtgevers en beroepsorganisaties  beide hierom vragen en het eens zijn over de afspraken.

Collectief onderhandelen – wie doet dat

Werkgevers en werknemers waaronder flexwerkers en zelfstandigen of hun respectievelijke organisaties hebben het recht om collectief te onderhandelen. De NVJ kan namens freelancers optreden, maar zelfstandigen kunnen conform de bagatelregeling (zie hieronder) ook zelf onderhandelen. Als freelancers zij-aan-zij werkers zijn dan kunnen ze, afhankelijk van de precieze voorwaarden waaronder ze werken, proberen individueel maar ook als groep een arbeidsovereenkomst te claimen.

Heb jij hulp nodig bij collectieve onderhandelingen? Meld je aan bij NVJ secretaris Zelfstandigen rgarcialopez@nvj.nl onder vermelding van collectief onderhandelen.