Yvonne Berkeljon en Mira Herens: ‘We kunnen ons meten met de grote advocatenkantoren’

Het gaande en komende hoofd van NVJ Advocaten & Juristen: Yvonne Berkeljon (rechts) en Mira Herens (foto Paul Teixeira)

Enkele maanden geleden kreeg Mira Herens een appje van Yvonne Berkeljon. Mira: ‘Ze schreef: Ik ga met pensioen, heeft het zin om met jou te praten over mijn functie?. Typisch Yvonne om met de deur in huis te vallen. Ik heb direct geantwoord dat ik het heel leuk vond, maar dat ik er nog een nachtje over wilde slapen.’

Daarna ging het snel. Wat niet zo vreemd is, want Berkeljon en Herens kennen elkaar door en door. Sterker, Mira kende de NVJ door en door. Beide advocaten begonnen namelijk in hetzelfde jaar, 2011. Tweeënhalf jaar geleden vertrok Mira Herens om voor zichzelf te beginnen. De timing was beroerd, twee weken na haar vertrek brak corona uit. ‘Mijn afscheidsfeest bij de NVJ kon niet meer gevierd worden, ik heb zelfs nooit formeel afscheid genomen.’ Alsof het een teken was. Herens zat in de tussentijd niet stil. Ze werd ingehuurd door het Commissariaat van de Media en werkte bij het CvTA (College van Toezicht Auteursrechten), de toezichthouder op de collectieve beheersorganisaties waaronder LIRA en Pictoright. En, o ja, ze was heel even zelfstandig ondernemer. ‘Het was met corona een hele lastige periode en toen voelde ik wel de verwantschap met al die freelancers die ik voorheen aan de telefoon had gehad. Ik kon ze nu echt begrijpen.’

Nu is Mira Herens dus terug bij de NVJ als opvolgster van Yvonne Berkeljon. Met hun komst in 2011 maakte de juridische afdeling een professionaliseringsslag door. Zo kwam er een duidelijker inzicht in wie de klanten waren die binnenkwamen, en er werd een jaarlijks tevredenheidsonderzoek ingevoerd. ‘Binnen de Orde van Advocaten is dat een eis’, aldus Yvonne Berkeljon.

De afdeling ging zich bovendien beperken tot een aantal rechtsgebieden. Berkeljon: ‘We deden voor die tijd álles voor de leden, dat was van oudsher wat de NVJ deed. Maar je kunt niet op alle terreinen excelleren, want uiteindelijk doe je daarmee je leden tekort.’ De afdeling ging zich specialiseren in persvrijheid, arbeidsrecht, auteursrecht, freelanceproblematiek. ‘Dus datgene wat met journalistieke arbeid te maken heeft.’ Dat beleid wierp zijn vruchten af. ‘Met onze kleine setting van advocaten en juristen en onze specialistische kennis kunnen we ons meten met de grote advocatenkantoren.’

'Zaken waarbij de toegang tot informatie problematisch is, komen hier wel wekelijks voorbij’

Zijn er zaken geweest die je in de afgelopen twaalf jaar extra zijn bijgebleven?

Yvonne Berkeljon: ‘Op mijn terrein van het arbeidsrecht, is het gewoon arbeidsrecht, hè. Dat zijn weinig mediagevoelige zaken; díe lagen meer bij Mira.’

Mira Herens: ‘Dat waren vooral de zaken van journalisten en fotografen die geen toegang kregen tot informatie bij de overheid, geen toegang tot locaties of in het ergste geval het wissen van beeldmateriaal door de politie. Dus zaken waarbij echt de vrijheid van nieuwsgaring in het geding was. Mijn ervaring is dat als de overheid niet wil dat iets naar buiten komt, ze er echt voor gaan liggen. Een voorbeeld daarvan is het spoed kort geding over het fotograferen van ganzen terwijl die vergast werden. De toestemming die freelance fotograaf Olivier Middendorp daarvoor aanvankelijk had, was ingetrokken. Het kort geding werd helaas verloren, maar Middendorp won met het onderwerp wel een prijs bij de Zilveren Camera. Dit soort zaken, waarbij toegang tot informatie problematisch is, komen hier wel wekelijks voorbij.’

Mira, je hebt je ook veel beziggehouden met de komst van het Auteurscontractenrecht in 2015. Hoe staan we er nu voor?

Mira Herens: ‘Er is net een evaluatie geweest van hoe de wet werkt en er liggen nu enkele wijzigingsvoorstellen bij de Tweede Kamer. De wet is individueel voor freelancers erg moeilijk toepasbaar. Maar de hele procedure van fotograaf Ruud Rogier en freelancer Britt van Uem is wél gebaseerd op de wet en de uitspraak toonde aan dat de onderbetaling van freelancers een groot probleem is. Hier is uiteindelijk de werkcode DPG uit voortgekomen, waardoor freelancers hogere tarieven kunnen eisen en voortaan de tarieven worden geïndexeerd en gekoppeld aan de cao-loonsverhogingen. Niettemin moeten freelancers nog steeds bij hun opdrachtgever aankloppen om te gaan onderhandelen en zitten ze nog altijd in een zwakke positie, dus daar heeft de wet zijn doel nog lang niet bereikt.’

'Je merkt echt dat de leden gewend zijn om door te vragen'

Yvonne, je hebt weleens gezegd dat de rechtsgebieden waarop de juridische problemen van de NVJ-leden zich afspelen, behoren tot de meest interessante onderdelen van het recht. De problemen gáán ergens over, zoals het behoud van journalistieke arbeidsplaatsen, vrijheid van meningsuiting of auteursrechtinbreuk. Ook vind je de leden mondig en eigenwijs en dat is vaak leuk, soms lastig, maar het houdt ons in ieder geval scherp.

‘Dat ís ook zo. Je komt bij deze klantengroep niet weg met een half verhaal. Maar dat is ook goed, want het betekent dat ik me altijd goed moest voorbereiden op een arbeidsrechtelijk gesprek. Je merkt echt dat de leden gewend zijn om door te vragen. En als de leden soms te veeleisend zijn, dan zeg ik weleens dat wat je in een jaar betaalt aan lidmaatschapsgeld, je in één uur aan een advocaat kwijt bent. Het verschil met een commercieel kantoor is namelijk dat hier geen meter tikt.’

Dat is ook het grote verschil met een reguliere rechtsbijstandverzekering

Yvonne: ‘Dat klopt. We hebben geen jaarlijkse targets. En we hebben persoonlijke aandacht, dus het dossier blijft altijd bij dezelfde behandelaar.’

Mira: ‘Ik vind het ook niet vervelend om mensen wat langer aan de telefoon te hebben of meer uit te weiden. We zitten in een kleine sector van uitgeverijen en omroepen en je hoort dus ook wat daar speelt. Je hebt meer feeling wat er binnen de sector gebeurt.’

Yvonne: ‘En soms gebeurt het dat we in ons wekelijkse overleg ontdekken dat er meerdere klanten zijn met hetzelfde probleem bij dezelfde werkgever. Mits de klant daar toestemming voor geeft, kunnen we dit aankaarten bij onze afdeling Collectieve Belangenbehartiging. Een lid kan het fijn vinden als iemand van de NVJ bemiddelt op de redactie. Maar de klant bepaalt uiteindelijk of dat kan. Wat dat betreft hebben we wel schotten tussen onze afdelingen en werkt de juridische afdeling strikt onafhankelijk.’

En als er iets speelt wat publicitair interessant is?

‘Dan geldt hetzelfde. Dat zijn de beroepsregels van de Orde van Advocaten.’

Je vertrek is aanstaande, wat is je grootste advies aan Mira?

‘Neem jezelf in acht. Een dubbelfunctie is pittig. Je werkt mee, neemt deel aan het juridisch spreekuur. Daarnaast trekken meerdere mensen vanuit de organisatie aan de bel en je bekommert je ook over het welzijn en welbevinden van je eigen afdeling. Die combinatie is best zwaar. Je staat altijd aan, ook op je vrije dag. Maar Mira en ik zijn een beetje uit hetzelfde hout gesneden. Ze is doortastend; het moet gebeuren dus gebeurt het ook.’

Wat zijn je plannen voor straks?

‘Ik blijf op de achtergrond nog even adviseur voor Mira. En ik blijf aanspreekpunt bij ons meldpunt ongewenst gedrag op de werkvloer. Verder kijk ik wat er zoal op mijn pad komt. Een leuke klus op het gebied van het (collectief) arbeidsrecht, bijvoorbeeld. Maar nee, ik hang geen bordje op mijn deur met “juridisch adviseur”.