Door Lisa Koetsenruijter, secretaris Vers in de Pers
We zien dat starters bij de publieke omroep vaak onterecht in schaal F worden geplaatst, en dat moet maar eens afgelopen zijn. Laat je niet f-en, wil ik dus bij dezen zeggen. Wat die schaal F precies inhoudt, waarom jij daar waarschijnlijk niet in thuishoort, en wat je daaraan kunt doen, lees je hieronder.
Foto: Sebastiaan ter Burg
Een duik in de cao
Rasters, karakteristieken en schalen: we moeten eerst even de cao-lingo in duiken om alle relevante termen helder te hebben. Voor veel sectoren wordt een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) afgesloten. Daarin staan afspraken tussen werkgevers en vakbonden. De belangrijkste onderwerpen: salarissen, werktijden, vakantiedagen en de duur van contracten. De NVJ sluit cao’s af bij dagbladen, nieuwsbladen, huis-aan-huisbladen, omroepen, tijdschriften en persbureaus. Dus ook bij de publieke omroep.
Heb je een contract oftewel een arbeidsovereenkomst, dan val je onder die afspraken. Maar ook als freelancer kan het relevant zijn om te weten wat er in de cao staat. Je kunt bijvoorbeeld salarissen als referentiepunt gebruiken voor een af te spreken tarief. En met de grote veranderingen op de arbeidsmarkt zien we langzaam dat partijen ook afspraken maken over werkenden zonder contract – waarover later meer. Wie weet dat cao’s dus over een tijdje ook gaan over jou als freelancer.
Functies en schalen
Je kunt een cao, zoals die van de Publieke Omroep of het Uitgeverijbedrijf raadplegen om te zien welke functies er globaal in je sector zijn, en welk salaris bij zo’n functie hoort. In dit stuk hebben we het over de cao van de NPO, waarin de schalen worden aangeduid met letters. Stel, je ziet een vacature voor een positie als researcher bij BNN-VARA. Die baan is dan als ‘bureauredacteur’ terug te vinden in het zogeheten functieraster: het overzicht van alle functies en hoe ze qua schaal zijn ingedeeld. Bij de publieke omroep bestaat er een bureauredacteur in schaal F, G en H.
Je moet dan weer de functiekarakteristieken raadplegen om te weten welk van die letters het best een positie omschrijft. Hoe verder de letter in het alfabet, hoe groter de vereiste kennis en ervaring, en hoe meer verantwoordelijkheden en dus ook hoe hoger het salaris. Het gaat daarbij om de stoel, niet wie erop zit.
F versus G
Grofweg zijn alle functies met journalistieke inhoud, of het nou is voor tv of radio minstens ingedeeld in schaal G. Alles daaronder is werk dat praktisch en uitvoerend is, bijvoorbeeld het doorzetten van nieuwsberichten op Teletekst. Zodra een baan creatieve inmenging vereist en je beslissingen neemt over de journalistieke inhoud, zoals het bedenken van koppen, draag je de verantwoordelijkheden die horen bij functies in schaal G of hoger. Zeker als je dat grotendeels zelfstandig moet doen.
En dáár gaat het vaak mis voor jonge werkenden. Omdat je met weinig ervaring de arbeidsmarkt op komt, hebben werkgevers nog wel eens de neiging dat als reden te gebruiken om je in een lagere (salaris)schaal in te delen dan terecht zou zijn op basis van de functie die je vervult. En zo loop je een hoop geld mis: er zit bijna €350 per maand tussen het aanvangssalaris van schaal F en schaal G. Er zijn een boel functioneringsgesprekken en loonsverhogingen nodig voor je dat hebt ingehaald.
Check de schaal
Als een (potentiële) werkgever in een vacature of functieomschrijving de schaal heeft vermeld, is het makkelijk te weten waar je recht op hebt. Kun je dat niet zo 1-2-3 terugvinden, dan loont het om ernaar te vragen. Bekleed je al een baan, neem dan eens de tijd om de eerder genoemde functiekarakteristieken erop na te slaan om te zien in welke schaal het werk valt dat jij uitvoert. En, houd in gedachten: het gaat hier om de functie die je bekleedt, niet om bijvoorbeeld extra verantwoordelijkheden of taken die je zelf op je hebt genomen.
> Bekijk ook: ik word in een andere schaal ingedeeld dan in de vacature staat, mag dat zomaar?
Onenigheid
Kom je er nou achter dat je bent ge-f’t? Ga er dan over in gesprek met je werkgever. Je hebt je verdiept in je functieomschrijving, dus weet waar je recht op hebt. Informeer ook eens bij collega’s die soortgelijk werk doen, maar bijvoorbeeld een andere leeftijd hebben, in welke schaal zij zijn ingedeeld. Vind je het lastig om de juiste informatie te vinden, dan kunnen onze juristen je erbij helpen. En mocht je echt onenigheid krijgen, weet dan dat je (met onze hulp) een interne bezwaarprocedure kunt starten. Of, als dat niet helpt, de kwestie aankaarten bij een beroepscommissie.
Voor freelancers
Denk je nu: leuk allemaal, maar ik héb helemaal geen contract, want ik ben freelancer? Dan nog een toevoeging voor jou. Je kunt weliswaar misschien minder formele stappen ondernemen, maar je kunt zeker de salarisschalen en functieomschrijvingen gebruiken om ook voor jouw klus het juiste tarief te ontvangen. Grofweg vertaal je een cao-loon naar een freelancetarief door het met 50 procent te verhogen. Je kunt eens spelen met onze tarievencalculator om te kijken hoe dat werkt.
> Bekijk ook: wat je nu al als freelancer aan je tarief kunt doen.
Bij de landelijke en regionale omroepen is deze berekening ook vastgelegd in afspraken over minimumtarieven. Daar bestaat sinds december 2020 de Fair Practice Code Goed Opdrachtgeverschap. Alle lonen uit de cao van de NPO zijn vertaald naar minimumtarieven per schaal. Zo dient een freelancer in schaal F minimaal € 32,12 per uur te verdienen.
Kortom
Het kan zijn dat je werk doet dat wel in F valt. Daar is niks mis mee, en ook dan kun je in salaris en verantwoordelijkheden doorgroeien. Maar laat een werk- of opdrachtgever jouw leeftijd of gebrek aan ervaring nooit als reden gebruiken om je te laag in te delen. Je hebt gesolliciteerd, je bent aangenomen, en daarmee heeft je baas laten weten dat jij geschikt bent voor de functie. Dan verdien je ook het salaris dat bij die functie hoort.
Word jij ge-f’t of zit je op een plek, ook buiten de NPO, waar je merkt dat dit gebeurt? Mail, app of bel mij om te kijken wat we er samen aan kunnen doen. lkoetsenruijter@nvj.nl, 06 86 80 54 43. Ook als je vragen hebt over dit stuk, de cao, je freelancetarief of andere zaken.
