Oproep aan Kamerleden: zorg voor een betere en veiliger positie van journalisten
Een absolute voorwaarde voor een betere en veiliger positie voor journalisten zijn stevige afspraken die ervoor zorgen dat zij goed hun werk kunnen doen. De Tweede Kamer zou hierop moeten aandringen en heeft hiertoe de middelen. Aldus algemeen secretaris Thomas Bruning donderdag tijdens het rondetafelgesprek voor de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van de Tweede Kamer. De NVJ geeft een aantal aanbevelingen, waarmee de Kamer aan de slag kan. Tijdens het rondetafelgesprek gaan Kamerleden in gesprek met journalisten, onderzoekers en belangenorganisaties over de persvrijheid in Nederland. Het rondetafelgesprek is te volgen via de app Debat Direct op de website van de Tweede Kamer.
)
foto: Bart Maart / ANP-Hollandse Hoogte
In zijn bijdrage vraagt Thomas Bruning aandacht voor de journalistiek die onder druk staat, waardoor ook een onafhankelijke en hoogwaardige informatievoorziening voor de Nederlandse burger op de tocht staat. Acht op de tien journalisten die hebben meegewerkt aan een onderzoek over veiligheid blijken recente ervaringen te hebben met bedreigingen en geweld.
Pluriform aanbod van groot belang
Vervreemding en wantrouwen bij een deel van het publiek zorgt voor een situatie waarin de journalist is verworden van verslaggever tot doelwit. Het is een grimmig beeld. Het enige antwoord hierop is om het vak nog beter uit te oefenen, met kwalitatief hoogwaardig, onafhankelijk en betrouwbaar nieuws vanuit een breed, pluriform aanbod. Daarom moet het nu actuele bedreigingsprobleem in breder perspectief worden beschouwd. Het gaat om vertrouwen in en benaderbaarheid van de journalistiek. En de overtuiging dat het publiek zich vertegenwoordigd voelt door de media. Daarvoor is een pluriform aanbod, juist ook op lokaal en regionaal niveau van groot belang. De coronacrisis heeft die behoefte nog eens onderstreept. Tegelijkertijd is het nauwelijks nog financieel haalbaar om lokale journalistiek te bedrijven en wordt bijna 50 procent van onze beroepsgroep structureel onderbetaald als freelancer.
Kamer vervult belangrijke rol
De stijgende tendens van incidenten tegen journalisten vraagt meer inzicht in de beweegredenen van daders, maar ook om een sterker en breder uitdragen van een norm. De journalistiek vertegenwoordigt een publiek belang. Daarbij passen geen termen als fake news of tuig. Van journalisten blijf je af en op die norm spreek je ook anderen aan. Het zijn zaken die zich dus niet in wetgeving laten vatten, maar waarin de Kamer wel een belangrijke rol vervult.
Kwetsbare freelance journalisten
Andere zorgen zijn de bedreigingen en het geweld die vooral jongere zelfstandig werkende journalisten en publicisten treffen. Freelancer fotojournalisten en cameramensen op straat, columnisten, schrijvers hebben geen specifieke werkgever of redactie, die hen beschermt. Bovendien maakt de financieel zwakke positie van freelancers in de media, als gevolg van de steeds verdere concentratie in de mediasector, hen extra kwetsbaar.
Stevige afspraken
Een absolute voorwaarde voor een betere en veiligere positie voor journalisten zijn stevige afspraken, die ervoor zorgen dat zij goed hun werk kunnen doen. Naast afspraken binnen Persveilig over bescherming en veiligheid van journalisten, dienen we te zorgen voor een stevigere rechtspositie voor makers ten opzichte van grote en machtige mediabedrijven.
Aanbevelingen van de NVJ zijn onder meer:
Volg de SER-adviezen/ Borstlap-adviezen, zodat er een gezondere arbeidsmarkt ontstaat, die ook voorwaarden schept voor persvrije uitoefening van het vak. Zoals collectief onderhandelen voor freelancers; inzet flex-contracten, alleen voor piek- en ziek;
Koppel steun aan private mediabedrijven aan duurzaam opdrachtgeversbeleid richting de makers; stel een Fair Practice code zoals bij omroep/ INSI-safety convenant als eis bij verlenen van subsidies;
Steun jonge instroomprojecten die lokale journalistiek een impuls geven;
Versterk de positie van lokale media vanuit landelijke middelen en zorg voor continuïteit van deze steun;
Zorg voor een sterke publieke omroep, met continuïteit én professionaliteit in de journalistieke programmering. Zij zorgen voor een duurzame benchmark in de mediasector (zowel qua journalistiek als qua werkvoorwaarden).
Stel voorwaarden bij concentratie binnen de mediasector die niet alleen de consument maar ook de positie van makers beschermt. Eis een Fair Practice code en zorg binnen het auteurscontractenrecht voor een verplichte geschillencommissie en stevigere afdwingbare positie rechten makers.
En verder:
Zorg voor continuïteit voor het project “Persveilig”
Wees als Kamerleden solidair wanneer de journalistiek wordt aangevallen;
Investeer in media-educatie. Het begrip over en de werking van onafhankelijke journalistiek begint bij de jeugd.
Naast Thomas Bruning voeren ook onder andere Quint Kik (Stimuleringsfonds voor de Journalistiek), Peter ter Velde (projectleider en veiligheidscoördinator PersVeilig), Paul Vugts (Het Parool), Tijn Sadée (Telegraaf), Edwin van de Berg (NOS), Sandrina Hadderingh (Omroep Gelderland) en Danielle Arets (lector Journalistiek en Innovatie) het woord.