Onmisbaar
De coronacrisis is bijna drie maanden oud. Op de landelijke tv loopt een NVJ-commercial: ‘De Journalist onthult, duidt en verbindt. Juist nu’. Het NVJ-bestuur vergadert wekelijks online, in plaats van maandelijks in Amsterdam. ‘Coronanieuws’ is een vast agendapunt, bij de staf en alle afdelingen, die elkaar ook alleen vanaf het middenrif zien.
)
)
De zo succesvol gestarte campagne ‘(Foto)journalistiek Heeft een Prijs’ is getransformeerd in het Meldpunt Corona Annuleringen. Campagneleiders bellen nu freelancers om hun noden en hartenkreten te noteren. Een selectie over de sterke teruggang van tarieven en opdrachten van DPG Media: “Zo sterk dat ik nog liever gras leer eten dan dat ik voor de huidige schofferende tarieven op pad ga. Er zit een ondergrens aan het verlies van eigenwaarde.” Of deze: “Nu is het gewoon... we doen niets meer. Zoek het maar uit. Dat getuigt niet van veel betrokkenheid richting de mensen die al jaren voor die krant schrijven...”
Het minste wat we konden doen is hoofdredacties oproepen tot solidariteit met hun freelancers, die altijd voor ze klaar staan. Het Corona-meldpunt maakt hun verlies tastbaar: 500 collega’s hebben hun gederfde inkomsten gemeld met een totaalbedrag van 2.5 miljoen Euro, en de teller loopt nog. Dat betekent dat een gemiddelde freelance omzet van 5.000 euro per maand op dit moment gecompenseerd wordt door een terugval naar het sociale minimum. Een gevoelige aderlating. Er is keihard gewerkt door de NVJ-staf om leden te ondersteunen, te lobbyen voor extra overheidsgeld en te communiceren over onze acties. We hebben de hoop niet opgegeven dat ons onderzoek naar de coronaschade toch nog leidt tot een extra steunfonds voor freelancers.
De lobby heeft geleid tot 35 miljoen steun voor lokale media. Gedeeltelijk een sigaar uit eigen doos, maar in tijden van crisis verdedigbaar om dit geld per direct beschikbaar te stellen. De regeling is uitgebreid tot zgn. ‘hyperlocals’: piepkleine uitgeverijen of websites, vaak gerund door ZZP’ers, die minstens 20.000 per jaar omzetten. NVJ-leden die in de knel komen met het betalen van de contributie, kunnen rekenen op coulance. En voor wie echt het water aan de lippen staat heeft de NVJ een klein sociaal fonds.
En uiteraard staan we de leden met raad en daad bij. De juridische afdeling draait in deze periode overuren en scoort met een waardering van 93 procent hoog voor haar adviezen.
De crisis heeft de behoefte aan betrouwbaar nieuws doen exploderen. Overal melden uitgevers een verhoging van oplages. Dat de journalistiek de zuurstof van de samenleving is, van lokaal tot internationaal, is onomstotelijk bewezen. Kunnen we die onmisbaarheid verzilveren? En haar omzetten in een duurzaam verdienmodel- ook voor freelancers? We waren zo goed op weg om het gat tussen vast en freelance althans een beetje te dichten. Met een gewonnen rechtszaak, het ACM- besluit dat collectief onderhandelen mogelijk maakt en betere tarieven voor zij-aan- zij werkers. Het begin was er.
Al verliest die beweging nu momentum, we laten haar niet los. Ik kom zojuist weer uit een online vergadering van de EFJ met de Europese freelance collega’s. Gelukkig is er meestal generieke steun voor kwetsbare werkers tot een bestaansminimum. Of zelfs tijdelijke overheidsfondsen voor de journalistiek in sommige landen. Maar ook boetes en gevangenisstraffen voor freelancers in Wit-Rusland, zoals de moedige collega uit dat land rapporteert. Voor de Duitse journalistenvakbond had 2020 nota bene het Jaar van de Freelancers moeten worden. De Duitse EFJ-collega had de neiging het jaar op sterk water te zetten. Toch willen de leden niet opgeven. Ze willen een signaal afgeven. Juist nu. Daar sluit de NVJ zich graag bij aan.