Indexeren: ook normaal voor freelance journalisten

Nu doen: indexeer je tarieven

De jaarwisseling nadert, het uitgelezen moment om de tarieven voor je werk tegen het licht te houden. Zijn die al jaren ongewijzigd? Dan doe je jezelf tekort, want ondanks de lage rente en de geringe inflatie zijn je kosten beslist niet gelijk gebleven. Indexeren is volkomen normaal: de bakker en de loodgieter doen het ook, de verhuurder en de bank deinzen er niet voor terug. Wie niet met enige regelmaat indexeert, is een dief van de eigen portemonnee.

Maar hoeveel moet er dan bij? Dat hangt ervan af. Heb je een sterke onderhandelingspositie omdat je klanten om je werk smeken, dan is het oordeel duidelijk: geen enkel probleem om een paar procent meer te vragen. Je kunt ze daar nu meteen over informeren. Het is vriendelijk om dit eerst aan te kondigen, bijvoorbeeld als je toch al een mailcontact of een telefoongesprek hebt (‘Nu ik je toch spreek, er komt een bericht aan over het indexeren van mijn tarieven’). En dan stuur je een zakelijk en formeel bericht, ongeveer als volgt; zelf invullen wat tussen [haakjes] staat:

Geachte [naam],
Wegens de gestegen productiekosten voor mijn werk sinds [jaartal waarin je oude tarief is afgesproken] zal ik vanaf 2019 het volgende tarief rekenen voor [product/dienst]: [bedrag per woord/uur/dag]. Opdrachten die momenteel al in uitvoering zijn, krijgt u nog gefactureerd voor het 2018-tarief. Ik verheug mij ook volgend jaar op onze samenwerking.

Maar, zul je nu denken, hoe moet dat met die grote mediaconglomeraten die tarieven eenzijdig vaststellen via hun ononderhandelbare overeenkomsten van opdracht en algemene voorwaarden? Daar sta je als zelfstandige nog zwak, al helemaal bij de bedrijven die het honorarium berekenen via geautomatiseerde systemen waarop je geen enkele invloed hebt. Toch is het niet juist om je daar zwijgend bij neer te leggen. Je bent immers ondernemer, dat vinden die mediabedrijven ook, en dus is er ruimte voor gesprek. Overweeg bijvoorbeeld dit stappenplan:

Laat je inhoudelijke contactpersoon weten dat het na [x] jaar tijd is om weer eens over de tarieven te spreken, gezien de gestegen productiekosten van journalistiek werk. Vraag deze contactpersoon wie hierover de overlegpartner is en eventueel of de contactpersoon bereid is deze overlegpartner te adviseren.
Gebruik als houvast voor de indexering de consumentenprijsindex (cpi) van het CBS. Bij deze tabel is 2015 het ijkjaar en je kunt zelf indelen wat de tabel aan details toont. Stel dat je laatste prijsafspraak is gemaakt in 2014. Zorg dan met het filter bij Periode dat het jaar 2014 ook zichtbaar is. Hier zie je het indexcijfer 99,40 staan. In oktober 2018 is het voorlopige indexcijfer 104,32; dit kun je als basis voor je berekening gebruiken.
Laat je computer of rekenmachine de deling uitvoeren: (cpi2018)/(cpi2014), of in cijfers 104,32/99,40 = 1,0495. Je tariefsverhoging op basis van objectieve CBS-data bedraagt daarmee 4,95 procent, wat je zou kunnen afronden op 5 procent. Voor de meest recente jaren staat hieronder een tabel waarbij deze berekening al is uitgevoerd.
Gewapend met deze rekensom neem je contact op met de overlegpartner:

Geachte …,
Met het naderen van de jaarwisseling wil ik u de indexering van mijn honorarium voorleggen. Onze laatste afspraak hierover is gemaakt in [jaartal]. De consumentenprijsindex staat nu op 104,32 en stond toen op [index_oud]. De CBS-data komen daarom neer op een indexering van [x] procent, wat leidt tot het volgende redelijk tarief voor 2019: [oude_tarief * index = nieuwe tarief]. Graag verneem ik uw reactie.

Succes verzekerd? Nou nee. De overlegpartner kan overleg weigeren en botweg nee zeggen. Daarna ben je zelf weer aan zet om te bedenken hoe hard je het verder wilt spelen. Er kan ook een tegenvoorstel op tafel komen, dan ben je in elk geval in gesprek. Bedenk bij zo’n gesprek dat je niet meer vraagt dan het op peil blijven van je honorarium. Het gaat niet om extra geld, maar om handhaving van je koopkracht.

Kan de opdrachtgever ook besluiten om afscheid van je te nemen? Zeker, dat risico loop je als ondernemer altijd. Ook als je niet onderhandelt over je honorarium. Zorg daarom dat je meerdere klanten hebt, zodat je niet als een schijnzelfstandige afhankelijk bent van de luimen van die ene. En als je het op safe wilt spelen, spreid de indexering dan over een aantal jaren: een derde van je klanten bij de komende jaarwisseling, de andere twee delen eind 2019 en eind 2020, en in 2021 begint de cyclus opnieuw.

Laatste tariefafspraak % tariefcorrectie 2019

2010 13,90%
2011 11,30%
2012 8,62%
2013 5,97%
2014 4,95%
2015 4,32%
2016 3,99%
2017 2,58%