Freelance fotojournalisten vinden het steeds lastiger om aan voldoende foto-opdrachten te komen, alhoewel de budgetten van fotoredacties redelijk stabiel zijn gebleven. Bovendien staan de tarieven onder druk: ze krijgen gemiddeld minder betaald voor een foto. Oorzaak is het toenemende gebruik van beeldmateriaal dat wordt geleverd door amateurfotografen en schrijvende journalisten, aldus de fotojournalisten.
Dit blijkt uit het onderzoek dat de NVJ /NVF heeft laten doen naar de huidige positie van de fotojournalistiek in ons land. Het onderzoek Fotojournalistiek in Perspectief, dat woensdag in Nieuwspoort wordt gespresenteerd, is uitgevoerd door prof. drs. Frits Gierstberg (bijzonder hoogleraar fotografie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam) en dr. Alexander Pleijter (specialist journalistiek en nieuwe media aan de Universiteit Leiden).
Bijna alle fotojournalisten in Nederland werken freelance; minder dan tien procent heeft een vast dienstverband bij een krant of tijdschrift. Bij hun opdrachtgevers hebben ze geen enkele redactionele of beleidsmatige inbreng. Slechts zelden hebben ze inspraak in de manier waarop hun foto’s worden gebruikt door een medium.
Redacties werken bij voorkeur werken met vaste freelancers die een specialisatie hebben en gegarandeerd hoge kwaliteit leveren. Dit geldt vooral voor de landelijke, gedrukte media die stuk voor stuk zeggen zich te willen onderscheiden met goede fotografie. Niet-professioneel beeld zien zij niet als een serieus alternatief, met uitzondering van unieke beelden van rampen en ongelukken. Vooral lokale, regionale en online redacties de afgelopen jaren meer gebruik zijn gaan maken van amateurbeelden en schrijvende journalisten die foto’s maken bij hun eigen artikelen. Hier lijkt de toekomst niet aan de gespecialiseerde fotojournalist, maar aan de ‘allrounder’ die breed inzetbaar is: iemand die kan schrijven, fotograferen en video maken.
Daarom zijn er twee belangrijke trends te constateren in de fotojournalistiek. Aan de ene kant de behoefte bij redacties aan gespecialiseerde fotografen die op hun terrein topkwaliteit leveren. Aan de andere kant de trend om te besparen op fotografie en lezers te betrekken bij de krant, wat leidt tot het gebruik van amateurfoto’s en schrijvende journalisten die zelf een foto bij hun stuk maken.
De helft van de fotojournalisten ziet fotograferende amateurs als serieuze concurrentie. Een voorbeeld van dit veranderende speelveld voor fotojournalisten: vroeger maakte een regionale krant een fotopagina over Koninginnedag met foto’s van een professionele fotojournalist, tegenwoordig roept de redactie lezers op om foto’s in te sturen.
Uit het onderzoek blijkt verder dat fotojournalisten in toenemende mate barrières ervaren, zoals fotografieverboden die worden opgeworpen door bedrijven, overheden en politie. Beveiligingsmedewerkers worden steeds vaker ingezet om fotografen te weren. Daardoor wordt het steeds lastiger om het werk te doen, vooral bij evenementen als concerten en sportwedstrijden.
De gemiddelde fotojournalist in Nederland is een freelance werkende man van 44 jaar. 85% van de fotojournalisten is man, 15% vrouw. 30% is autodidact. De helft weet uit fotojournalistieke activiteiten een volledig inkomen te verwerven. Gemiddeld investeert een fotojournalist voor 8.000 euro per jaar in nieuwe apparatuur (camera’s, objectieven en toebehoren), computers en randapparatuur.
Fotojournalistiek in Perspectief Onderzoek naar de rol en toekomst van de fotojournalist werd financieel mogelijk gemaakt door het Stimuleringsfonds voor de Pers.
Woensdagavond organiseert NVJ/NVF een debat in Pakhuis De Zwijger in Amsterdam naar aanleiding van het onderzoek.
Voor het voorlopig onderzoeksrapport met de belangrijkste bevindingen ‘Fotojournalistiek in perspectief’, klik hier. [in .pdf]