De rechthebbende kan zijn auteursrecht volledig of gedeeltelijk overdragen aan een derde. Volledige overdracht van auteursrecht houdt in dat de ene rechthebbende in plaats van de ander komt.
De journalist die zijn auteursrechten overdraagt aan bijvoorbeeld een uitgever verliest deze rechten voorgoed. Zoals gezegd moet de overdracht schriftelijk gebeuren. Zonder akte, een schriftelijk stuk met handtekening, is er geen sprake van auteursrechtoverdracht.
De rechthebbende kan zijn auteursrecht ook gedeeltelijk overdragen en iemand toestemming geven voor een bepaald gebruik van zijn werk. Dit heet een licentie. Een licentie kan zowel mondeling als schriftelijk worden verleend. Een voorbeeld hiervan is een fotograaf die een uitgever toestemming verleent om zijn foto eenmalig te publiceren in de krant. Voor elk ander of volgend gebruik moet dan opnieuw toestemming worden gevraagd aan de fotograaf. Het voordeel van een licentie is dat de rechthebbende volledige zeggenschap blijft houden over zijn werk. Met andere woorden: het auteursrecht blijft in handen van de oorspronkelijke maker, in dit geval de fotograaf.
Het gebeurt zeer regelmatig dat op internet artikelen of foto’s zonder toestemming van de maker worden gepubliceerd. Wat valt hiertegen te doen? Een freelance journalist of fotograaf kan – als maker – zelf optreden tegen inbreuken op het auteursrecht. Iedereen die verveelvoudigings- en/of openbaarmakingshandelingen verricht, zoals het publiceren van een foto op een website zonder toestemming vooraf, is door de maker aan te spreken wegens inbreuk op het auteursrecht .
Civielrechtelijk zijn dan onder meer de volgende stappen mogelijk:
- Een verbod op het gebruik zonder toestemming eisen. De foto of het artikel moet worden verwijderd van de website.
- Een schadevergoeding eisen. Doordat er zonder toestemming gebruik gemaakt wordt van auteursrechtelijk beschermd werk, lijdt de freelancejournalist of- fotograaf schade. Degene die verantwoordelijk is voor de inbreuk moet deze schade vergoeden.
Op de website van het NVJ zijn voorbeeldbrieven te vinden die journalisten hierbij kunnen gebruiken.
Voordat je de brief verstuurt, is het verstandig bewijs te verzamelen en de volgende vragen daarbij in het achterhoofd te houden:
- Is er sprake van een werk in auteursrechtelijke zin en ben ik daadwerkelijk de auteursrechthebbende op de foto en/of tekst? Of komen de auteursrechten iemand anders toe, bijvoorbeeld vanwege arbeidsrelatie of overdracht?
- Heb ik de foto en/of tekst in het verleden niet aan deze partij verstrekt of is deze op een andere manier rechtmatig aan de foto en/of tekst gekomen?
- Is er wellicht sprake van een uitzondering op basis waarvan er geen toestemming noodzakelijk is, bijvoorbeeld een citaat of incidentele verwerking?
- Wat is de hoogte van de geleden schade? Doordat de foto en/of tekst zonder toestemming wordt gebruikt, wordt immers de mogelijkheid ontnomen om zelf te bepalen door wie en onder welke voorwaarden de foto en/of tekst wordt gebruikt, terwijl hier gewoonlijk een geldelijke vergoeding kan worden overeengekomen. Welk bedrag zou je voor dit gebruik gevraagd hebben?
- Wat wil ik bereiken? Heb je bijvoorbeeld geen bezwaar tegen het gebruik, maar zou je wel graag je naam vermeld zien, is het voldoende als de tekst en/of foto verwijderd wordt of wil je ook je schade vergoed zien?
Hoewel het de voorkeur geniet dat partijen er onderling en in harmonie uitkomen, verleent de NVJ haar leden ook bijstand indien er geen akkoord wordt bereikt - zo nodig voor de rechter.