De Wet Auteurscontractenrecht (Wet ACR) ACR werd in Nederland in 2015 als onderdeel van de Auteurswet ingevoerd. Doel was om de contractuele positie van auteurs en uitvoerende kunstenaars ten opzichte van de exploitanten van hun werk te verstevigen. Daarnaast zou de wet de verdienmodellen van zelfstandige makers moeten verbeteren.
Op grond van het auteurscontractenrecht heb je onder meer recht op:
Billijke vergoeding – art. 25c lid 1 Auteurswet
Om je werk te mogen publiceren, heeft een uitgever jouw toestemming nodig. Op je werk rust immers auteursrecht. In de wet is bepaald dat je voor het verlenen van deze toestemming recht hebt op een billijke vergoeding. Wat billijk is, staat niet in de wet. Of de vergoeding die je krijgt billijk is, hangt af van de concrete omstandigheden. De wetsbepaling rondom de billijke vergoeding leidde in 2019 voor NVJ-leden Britt van Uem en Ruud Rogier tot een spraakmakende uitspraak, in een zaak tegen uitgever DPG. De kantonrechter bepaalde dat de aan hen betaalde vergoeding voor freelance tekst- en fotowerken met 50% moest worden verhoogd. Toch blijkt uit een evaluatie van de Wet ACR in oktober 2020 dat makers in bredere zin nog maar nauwelijks profiteren van de wet. Uit angst voor het verlies aan opdrachten wordt nauwelijks aanspraak gemaakt op de in de wet neergelegde rechten. Ook de door de wet beoogde verbetering van de verdienmogelijkheden van makers is in de praktijk niet waargemaakt. Het is er in de journalistiek eerder slechter op geworden doordat uitgevers een steeds ruimere licentie verlangen voor een gelijkblijvende vergoeding.
Bestsellersvergoeding - artikel 25d Auteurswet
Als je werk onverwacht een succes wordt, kun je een aanvullende, billijke vergoeding krijgen. Dat kan alleen als je oorspronkelijke vergoeding in geen enkele verhouding meer staat tot de opbrengsten van de uitgever. In de wet staat dat er sprake moet zijn van een ernstige onevenredigheid. Dit kun je pas vaststellen nadat je werk is geëxploiteerd. De aanvullende billijke vergoeding wordt dus achteraf bepaald. De billijke vergoeding vooraf.
Akte voor exclusieve licentie
Als je aan je uitgever een exclusieve licentie verleent, dan kan dat alleen bij akte. Een akte is een schriftelijk stuk waar je handtekening onder staat.
Ontbinding bij non-exploitatie
Deze bepaling wordt ook wel de use-it-or-lose-it-bepaling genoemd. Als de uitgever je werk niet binnen een redelijke termijn publiceert, dan mag je de overeenkomst ontbinden. Jij krijgt je werk en alle rechten daarop terug. Heb je een licentie gegeven aan de uitgever, dan vervalt die licentie. Heb je het auteursrecht overgedragen, dan krijg je het auteursrecht terug. Voordat je gaat ontbinden, moet je de uitgever eerst schriftelijk hebben medegedeeld dat je werk binnen een redelijke termijn moet worden gepubliceerd. Doet de uitgever dat dan nog niet, dan mag je ontbinden.
Vernietiging onredelijke bepalingen
Onredelijk bezwarende bepalingen kunnen worden vernietigd. Dat geldt voor zowel de bepalingen die in het contract staan als voor bepalingen die in algemene voorwaarden zijn opgenomen.
Transparantieverplichting - art. 25ca Auteurswet
Een exploitant van auteursrechtelijke werken is op grond van deze bepaling met ingang van 7 juni 2022 verplicht om makers jaarlijks actuele, relevante en volledige informatie te verstrekken over de exploitatie van hun werken. Denk hierbij aan de wijze van exploitatie, alle voorgebrachte inkomsten en de verschuldigde vergoeding. Deze informatieplicht geldt ook voor licentienemers en sub-licentienemers.