Als beloning voor zijn creatieve arbeid geeft het auteursrecht de auteursrechthebbende het recht om zijn werk te openbaren en verveelvoudigen. Dit worden ook wel de exploitatierechten genoemd. Onder openbaren wordt het ter beschikking stellen van het werk aan het publiek verstaan; anderen moeten het werk kunnen waarnemen. Bij verveelvoudiging van het werk kan het gaan om een identiek exemplaar van het werk (denk aan een fotokopie), maar verveelvoudigen is ook een bewerking van het werk, mits 'beschermde trekken' van het werk zijn overgenomen. Voorbeelden van bewerkingen zijn vertalingen en verfilmingen, maar ook een foto natekenen kan als bewerking worden aangemerkt, waarvoor dan ook toestemming nodig is van de auteur.
Het auteursrecht geeft de auteursrechthebbende een exclusieve bevoegdheid om het te openbaren of te verveelvoudigen: een monopolie. Anderen mogen dat dus niet, tenzij de auteursrechthebbende hier toestemming voor geeft (de zogenaamde licentie) of als er sprake is van een in de Auteurswet omschreven beperking op het auteursrecht. Als dat het geval is, mogen anderen het werk wel openbaren. Zo mag er geciteerd en geparodieerd worden en gelden er bepaalde uitzonderingen voor de pers en in het onderwijs, waarover later in dit dossier meer.