De grens

zondag 24 juni 2018

Grenzeloos freelancen. Dat klinkt bijna te mooi om waar te zijn. En dat is het natuurlijk ook. Het is een mooie gedachte, maar het is niet de werkelijkheid. Want de werkelijkheid is dat er altijd ergens een grens is. Namelijk een ondergrens. De ondergrens voor de freelancer is dat hij van zijn werk niet meer kan leven. En dan wordt het op zijn best een leuke hobby, een bijbaantje of een stapel verhalen in de la. Column van Britt van Uem, uitgesproken op het Freelancersfestival op 23 juni in Utrecht.

britt van uem - sebastiaan ter burg.jpg

Foto: Sebastiaan ter Burg, CC BY 2.0

Mijn ondergrens bereikte ik toen de plaatsvervangend chef van het regionale dagblad waar ik voor werkte, vroeg of ik op zondagmiddag een sfeerrijk verslag wilde maken over een bruidsbeurs. Maximaal driehonderd woorden kreeg ik voor die opdracht. Voor een bedrag van 39 euro was ik mijn halve zondag kwijt.

De plaatsvervangend chef verdient zelf ongeveer 4.200 euro per maand. Om aan zijn salaris te komen moet ik ongeveer 110 bruidsbeurzen per maand verslaan en dan heb ik nog geen arbeidsongeschiktheidsverzekering, vakantiegeld, pensioen en andere emolumenten. Ik pikte dat onterechte verschil niet langer en onthulde in het programma Wat Verdien Je, in februari, dat ik dertien cent per woord krijg van de Persgroep en dat ik daarover niet kan onderhandelen. De hoofdredacteur van de krant verdedigde die dertien cent door te stellen dat het om niet-dragende verhalen gaat.

Dragend of niet-dragend, daarover wil ik niet oordelen, maar dat is ook niet de kwestie. Ik wil gewoon betaald worden voor het werk dat ik verricht. Hetzelfde werk als mijn collega’s in vaste dienst...

Na mijn onthulling was ik even het gesprek van de dag, een held voor freelancers, maar persona non grata voor collega’s in vaste dienst, waarvan niemand, tot op de dag van vandaag, contact met me heeft gezocht. De angst regeert, maar ze begrijpen niet dat sléchte freelance-tarieven een uitholling betekent voor de hele journalistiek.

Die collega’s snap ik niet. De Persgroep snap ik wel, want elke cent die ze haar freelancers per woord méér betaalt, kost het bedrijf één miljoen euro per jaar. En dat is een flinke aanslag op het dividend voor de aandeelhouders. Want de Persgroep maakte de afgelopen jaren vijftig miljoen winst.

Wat gebeurde er na mijn tv-optreden? Ik heb mijn verhaal verteld tijdens een hoorzitting voor leden van de Tweede Kamer, waar ik, met vertegenwoordigers van andere creatieve beroepen, mocht pleiten voor het recht op collectief onderhandelen en een eerlijke betaling. De kamerleden stonden over het algemeen positief tegenover dat pleidooi. Sinds woensdag is duidelijk dat de ministers zich hard willen maken voor een eerlijker betaling.

Zelf heb ik een goed gevoel overgehouden aan mijn tv-optreden. Maar daar kan ik niet van eten. Dus moet ik mijn kennis en kunde in een ander verdienmodel steken. Hoe ik dat moet doen en welke mogelijkheden er voor mij zijn, daarover gaat dit festival. Want één ding is zeker. Aan mensen die verhalen kunnen vertellen, in woord of in beeld, zal altijd behoefte blijven.