Het (foto)moment van Piet den Blanken

Wie?

Piet den Blanken (1951). Zelfstandig fotojournalist en documentair fotograaf, distribueert zijn werk via fotobureau Hollandse Hoogte.

Vakbondslid sinds 1978, NVF-lid sinds 2005 na de aansluiting van de NVF bij de NVJ: “Daarvoor was ik lid van de Grafische bond FNV en Kunstenbond FNV (nu KIEM).  Ik wilde lid zijn van een vakbond, op het moment van aansluiting van de NVF bij de NVJ - en daarmee bij de vakcentrale FNV - ben ik overgestapt.”

“Ik ben na een scheikundestudie op de HTS in 1972 als dokalaborant bij het Brabants Dagblad in Den Bosch begonnen, vervolgens heb ik de opleiding reportagefotografie op de Fotovakschool gevolgd. Sinds eind jaren zeventig werk ik als zelfstandig fotojournalist en documentair fotograaf.”

Wat, waar en wanneer?

“In 2014 in Santa Lucia Cotzumalguapa, provincie Esquintla, Guatemala, probeerden militairen te verhinderen dat ik de kazerne fotografeerde. Ik wist bijna onmiddellijk dat het een bijzondere foto was. Maar pas nadat ik de opname ruim een uur later op de computer beter kon bekijken, zag ik dat het ook goed was. Weliswaar is de opname onscherp, maar het gezicht van de soldaat dat nog tussen zijn vingers te zien is, maakt het weer sterker.”

“Ik maakte foto's om een boek met getuigenissen over verdwijningen in Santa Lucia Cotzumalguapa te illustreren. Daarvoor maakte ik foto's van mensen die vertelden over de verdwijningen van hun familieleden; ouders, kinderen, echtgenoten. En ik fotografeerde de zoektocht van de nabestaanden naar de lijken van hun geliefden die ruim 30 jaar eerder verdwenen. Veel van de ontvoerden en nooit teruggevonden mensen werden naar de kazerne gebracht, waarna er nooit meer iets van ze vernomen werd.”

“Iedereen die bij het boek betrokken was, de familieleden die getuigden, de samenstellers Patricia Camposeco en Dora Miron uit Guatemala en  Mario Coolen uit Den Bosch, vonden dat een foto van die kazerne niet kon ontbreken in het boek. Ik durfde eigenlijk niet. Ik was bang om foto's te maken waar zoveel mensen waren gefolterd en vermoord. Maar Ester Back Canú, wiens vader werd ontvoerd en nooit teruggevonden, en Alejandra Ramírez Gómez, wiens man en schoonzus verdwenen, gingen met me mee. En als zij durfden, kon ik moeilijk zeggen dat ik niet durfde.”

“Ik ben naar de kazernepoort toegelopen, heb een paar foto's gemaakt van de poort tot de soldaat op me afstormde, roepend dat ik de kazerne niet mocht fotograferen en zijn hand voor mijn camera hield. Ik heb wat verontschuldigingen geuit en ben met Alejandra en Ester gelijk doorgelopen. En toen ze niet verder achter ons aan kwamen en ons weg lieten lopen, wist ik dat de kans groot was dat ik een bijzondere foto had.”

“Ik herinner me vooral mijn angst om de kazerne te fotograferen. En juist omdat de soldaten probeerden mij te verhinderen te fotograferen, leverde dat een bijzondere opname op.

Omdat de mensen die getuigden nog steeds erg bang zijn voor de repressie, durfden ze de foto niet in het boek op te nemen. De foto werd wel weer getoond in de reizende tentoonstelling over de onderdrukking op de suikerrietplantages in Guatemala in galerie De Gang in Haarlem. Die tentoonstelling was vervolgens te zien in Utrecht, Breda, Schijndel, Venlo, Leuven en Lelystad.”

“Enkele jaren later verscheen er een tweede boek met nieuwe getuigenissen. Opnieuw maakte ik de foto’s voor dat boek.  Omdat het eerste boek niet tot repressie en vervolging leidde, durfden de mensen uit Santa Lucia de ‘kazerne-foto’ toen wel op te nemen in het tweede boek. Door het verschijnen van de twee boeken kregen de nabestaanden zoveel zelfvertrouwen dat ze in 2018 een officiële klacht hebben ingediend bij Inter-Amerikaanse Commissie voor de Mensrechten IACHR, onderdeel van de organisatie van Amerikaanse Staten OAE. Bij die aanklacht speelden de boeken en de foto's een belangrijke rol. Informatie over het proces van de nabestaanden in Santa Lucia tegen de Guatemalteekse Staat vind je in dit artikel, ook hier vind je meer informatie. 

Meedoen?

Voor de artikelreeks ‘Het moment van…’ op de NVF-website en de -nieuwsbrief is de redactie altijd op zoek naar collega’s die zich dat ene moment levendig kunnen herinneren. En die er ook het beeld bij hebben. Letterlijk dan.

Wil je meedoen? Mail dan even naar vereniging@nvj.nll!