Oproep Serge Ligtenberg: ‘Doorbreek stilte rondom beeldmanipulatie’

Serge Ligtenberg stoort zich dat fotografen in Nederland zich wel druk maken over amateur fotografen (‘want die pakken ons werk af’) maar tegelijkertijd geen discussie voeren over de meest fundamentele zaken van hun vak. In Amerika wordt de discussie over beeldmanipulatie wel gevoerd en er naar gehandeld inclusief ontslag fotograaf en excuus aan de lezer.
Aan het debat nam ook fotograaf Harmen de Jong deel. De Jong liet het geluid van een jongere generatie horen. De Jong heeft geen enkel probleem met een gephotoshopte foto mits ‘de foto als illustratie wordt geplaatst in een niet journalistieke context’. Het Volkskrant Magazine – waar onlangs een foto stond van een vrouw met drie armen – noemt De Jong een lifestyle magazine waarin journalistieke en niet-journalistieke onderwerpen staan en hij vindt dit een voorbeeld van niet-journalistiek. Hier verschilden de meningen over. Fotograaf Eduard de Kam vond het bijbehorende artikel over Labradoodles en de foto wel degelijk journalistiek. ‘Vanity Fair is ook een lifestyle magazine met nieuwswaarde. In Amerika is er ophef ontstaan over de gemonteerde covers van het blad die gemaakt zijn door Annie Leibovitz’, voegde Ligtenberg daar aan toe.

Meningsverschil was er ook over de verantwoordelijkheid van de kijker. De Jong meent dat de kijker zelf wel kan uitmaken of een foto recht doet aan de realiteit. ‘Je mag de kijker niet onderschatten’, vond hij. De Kam was het daar niet mee eens : ‘Ik kan de lezer niet ver genoeg onderschatten. Het probleem is dat de kijker niets ziet zelfs fotografen kunnen niet altijd zien of een foto gephotoshopt is of niet.’ Kortom, dit werpt de vraag op hoe vaak foto’s worden gephotoshopt zonder dat fotografen, klanten en kijkers het in de gaten hebben.

Rimmer Mulder, voorzitter van de NVF, stelt voor om per foto verantwoording af te leggen door foto’s te labellen met ‘column’ of ‘persoonlijke impressie’. De Kam gaf aan het een slecht idee te vinden omdat ‘lezers de verantwoording niet zouden lezen. Bovendien zouden echte foto’s aan echtheid verliezen omdat de kijker geen enkel beeld meer zou vertrouwen’.
Duidelijk is na dit debat dat de discussie over beeldmanipulatie openlijk gevoerd moet worden daar fotografen het niet eens zijn over wat wel en niet mag en in welke context. Bovendien is onduidelijk wat andere stakeholders zoals de klant en lezers vinden. De NVJ organiseert daarom binnenkort een debat over het onderwerp.

Het pleidooi van Serge Ligtenberg is hier integraal te lezen.