Ton Toemen: ‘Initiatief tonen is onderdeel van je ondernemerschap’

Het analoge tijdperk

Hoe ziet het voortraject van de 53-jarige Ton Toemen eruit? Hij ronde in 1993 zijn opleiding af aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag en begon als 24-jarige fotograaf bij het Brabants Dagblad. ‘Het was toen niet zo moeilijk om als starter voldoende werk te krijgen. Dat was het grote voordeel van het analoge tijdperk.’

Zes jaar ging voorbij met werken voor de regionale titels in Brabant. Het werkaanbod was voldoende, maar het format van een regionale krant en de manier van werken begonnen hem te beklemmen. ‘Je kon, bij wijze van spreken, in januari je agenda al volschrijven met de jaarlijks terugkerende hoogtepunten van kermis, jaarmarkt en dorpsfeesten.’ Ton wilde meer grip op zijn eigen werk en meer creativiteit. En zo maakte hij een omslag van werken in dienst van de krantenredactie naar meer autonoom werken. Het sloeg aan, zijn aangeboden reportages vonden aftrek bij de landelijke titels. ‘Het tonen van initiatief is een onderdeel van je ondernemerschap’, verklaart Ton.

Dakloze arbeidsmigranten

Een van Ton’s laatste projecten gaat over de uitzichtloze situatie waarin arbeidsmigranten uit onder andere Polen, Hongarije, Tsjechië, Slovenië en Bulgarije zich bevinden. Bij het verlies van hun werk zijn ze ook vaak hun huisvesting kwijt en belanden daardoor vrijwel direct op straat. Het resultaat is een clustering van dakloze MOE-landers in parken en bossen.

‘Het was niet makkelijk om dit project van de grond te krijgen’, zegt Ton. Hij heeft veel gehad aan de goede contacten met een Nederlandse dakloze uit een eerdere reportage. Door die persoon is hij min of meer geïntroduceerd bij de dakloze Oost-Europeanen. Daarna moest hij het vertrouwen winnen van deze kwetsbare groep.

‘Beginnen aan dit project was als springen op een rijdende trein, zonder weet te hebben van de bestemming’, zegt Ton. ‘Soms had ik het idee dat het allemaal niks zou worden. Na driekwart jaar kreeg ik grip op de essentie van mijn verhaal en zodoende ontstond er vertrouwen in het project.’

NVF-fonds

Ton was blij met de financiële ondersteuning vanuit het NVF-fonds. ‘Het bedrag (€ 2.500,- red. ) geeft de ondersteuning die nodig is om tijd te investeren in dit project, dat uiteindelijk resulteerde in een reportage van vijfenhalve pagina in Trouw. De tekst is door een journalist van Trouw gemaakt. Ton heeft de journalist op locatie begeleid bij de interviews. Op deze manier sloten beeld en tekst goed op elkaar aan.’

Door de exposure in Trouw volgde ook nog een publicatie met drie dragende beelden in De Groene Amsterdammer. Ton Toemen geeft toe dat hij een sociaal geëngageerd fotograaf is. Maatschappelijke problematiek duiden met beeld trekt hem aan in het werk. Zelf ervaart hij die manier van werken als een verruiming van zijn blik. ‘Tijdens mijn werk leer ik steeds meer. Ik ben bijna nooit met een enkel project bezig, maar werk continu aan meerdere reportages. Zo kan ik wat afstand nemen van een bepaald onderwerp om er later met een nieuwe invalshoek weer mee verder te gaan. Het is werk in wording.’

Belang van de sector

Op de vraag of het belangrijk is om lid te zijn van de vakvereniging NVJ/NVF, zegt Ton volmondig ja. ‘Het gaat niet zozeer om je eigen belang, maar om het belang als sector sterk te staan tegenover de monopoliepositie van de grote uitgevers. Ik weet niet hoe lang ik al lid ben ( Mei 2010, red.), maar ik heb nog nooit spijt ervan gehad.’

We sluiten dit interview af met mijn belofte aan Ton dat de redactie van Focus zijn beelden niet zal aansnijden. ‘Het blijven toch een beetje je darlings, die beelden.’