OPINIE – Natuurlijk mag je het hebben over de taken van de publieke omroep. Je mag het zelfs hebben over het nut van een publieke omroep. Maar het visieloos bezuinigen waar twee kabinetten Rutte zich nu schuldig aan maakt, is onacceptabel. Op 9 oktober is de grote actiedag voor de publieke omroep op het Malieveld in Den Haag. De NVJ ondersteunt deze actiedag van harte.
“Er komt een bont gezelschap bijeen op 9 oktober op het Malieveld in Den Haag. De diehard fan van Jan Smit staat schouder aan schouder met de supporter van Argos. Even verderop staat de directeur van RTV Oost gebroederlijk arm in arm met de voorzitter van de Raad van Bestuur van NPO, terwijl hij het mes dat hem door diezelfde Henk Hagoort vorige week nog tussen de schouderbladen werd gestoken er uit probeert te trekken.
Onze programma’s bezuinig je niet 1-2-3 weg. En zo is het! Natuurlijk mag je het hebben over de taken van de publieke omroep. Je mag het zelfs hebben over het nut van een publieke omroep. Maar het visieloos bezuinigen waar twee kabinetten Rutte zich nu schuldig aan maakt, is onacceptabel. De NVJ sprak al na de eerste ronde van 200 miljoen van een exorbitante bezuiniging. En zie wat inmiddels door het toilet is gespoeld. Het Muziekcentrum en de Wereldomroep zijn teruggebracht naar de marge van het omroepbestel. En komend jaar wordt zichtbaar wat de rest van de korting teweeg brengt. Meer herhalingen, meer aankoop en langere looptijden van producties. Slecht voor de kwaliteit en slecht voor de creativiteit. 200 miljoen bezuinigen op onderdelen zonder het hele bestel in ogenschouw te nemen.
Maar het bleef stil in Hilversum. Bang dat de politiek er een tik overheen zou geven en het derde net zou schrappen. En dus dacht politiek Den Haag: als het stil blijft, zal het wel geen pijn doen. Pats, nog eens 100 miljoen er af. Beide besluiten overigens in een laatste kwartiertje van coalitieonderhandelingen genomen.
De NVJ staat volledig achter de acties op 9 oktober. Vreemd eigenlijk, want er zijn voldoende leden die werken voor media die niets maar dan ook niets van de publieke omroep moeten hebben. Dat wil zeggen: het instituut publieke omroep zoals wij dat nu in Nederland kennen. Maar dat zegt niets over nut en noodzaak van een publiek bestel. Dat is namelijk exact wat de NVJ altijd heeft gezegd. Heb het eerst over wát je publiek wilt hebben. Vervolgens heb je het over hoe je dat georganiseerd wilt hebben. En dan volgt de discussie over hoeveel geld willen we daar als samenleving aan besteden.
De discussie over de publieke omroep is al enkele decennia ontspoord. Het gaat over programmatitels die publiek of commercieel zouden zijn. Lingo. Wel of niet? Boer zoekt vrouw. Wel of niet? Jan Smit. Wel of niet? Een onzindiscussie, want niets zo vergankelijk als een programmatitel of format. Wie heeft het nu nog over Coco en de Vliegende Knorrepot, Schipper naast Mathilde, de Sterrenshow of Saint Germain des Prés. Uitermate populaire programma’s in de jaren 50, 60, 70 en 80. Maar wie kent ze nog? Net zo weinig mensen als zich over dertig jaar De Wereld Draait Door, Max Geheugentrainer of Zembla zullen herinneren.
Het is ook een discussie waarbij het blijkbaar gaat over óf publiek, óf commercieel. Sommigen gaan zover door te stellen dat de publieke omroep uitsluitend moet doen wat de commerciële zenders niet willen of kunnen. Terwijl het én én hoort te zijn. De commerciële omroepen moeten maximale vrijheid hebben om te kunnen ondernemen. Maar dat neemt niet weg dat we als maatschappij kunnen bepalen dat wij sommige zaken hoe dan ook gezamenlijk georganiseerd willen hebben. Wij leggen dus als maatschappij geld bijeen om bepaalde taken gezamenlijk te organiseren. Dat kan gaan om onderzoeksjournalistiek, gekleurde duiding vanuit een bepaalde overtuiging, documentaires of zelfs amusement.
Daar moet het dus ook om gaan. Het is niet zo dat de overheid te hulp moet schieten om de regionale journalistiek overeind te houden, omdat de uitgevers het niet meer kunnen bolwerken. Dat doe je omdat je het als samenleving belangrijk vindt dat er onafhankelijke gezamenlijk gefinancierde regiojournalistiek moet zijn. En dan hoop je daarnaast dat de markt ook voldoende aanknopingspunten blijft vinden om óók regiojournalistiek te bedrijven. Het is dus ook niet de vraag of RTL of SBS een businessmodel weet te verzinnen rond onderzoeksjournalistiek om te bepalen of de publieke omroep dergelijke programma’s moet brengen.
Het is dus tijd voor een goed debat. De NVJ zwengelt de discussie aan, en wel op 22 november. Wat vinden wij als samenleving eigenlijk dat wij gezamenlijk (publiek) willen organiseren? Daarna moeten we het hebben over de verschijningsvormen. Print, internet, radio, tv, tijdschrift? Gooi alles maar eens goed op tafel. Ook de vraag wie namens ons allen dan aan de touwtjes mag trekken. Omroepen? Publieke uitgevers? Uiteindelijk volgt namelijk een kostenplaatje. Maar tot deze discussie gevoerd is in november moet het kind niet met het badwater weggegooid worden. De 300 miljoen euro bezuinigen op de publieke omroep is op dit moment verwoestend. Er verdwijnen dingen die nooit meer terug zullen komen.
En dus staat de NVJ ook op 9 oktober op het Haagse Malieveld schouder aan schouder met Jan Smit, Henk Hagoort en alle andere medewerkers en sympathisanten van het publieke erfgoed. En dus staat u er ook.”