Must see: Siberian Exiles van Claudia Heinermann

Claudia is in 2016 met dit project gestart. Zij zocht in de archieven en interviewde de ooggetuigen die in hun kindertijd de ontberingen hebben meegemaakt in de verbanningsoorden van Siberië. Zelden werd ik zo geraakt bij het bezoek aan een museum. Het mensonterende systeem van de Sovjet Unie ligt hier als bewijs door de vele documenten, tekeningen en foto’s uitgestald. Huiveringwekkend en griezelig actueel, gezien de oorlog in de periferie van het vrije West Europa. Daar waar Poetin de oude waarde van het Sovjet-systeem tracht te herstellen.

Het project bestaat uit drie delen:

• Lithuania – Het verhaal van zes Litouwse overlevenden die vertellen over de verschrikkingen van de verbanning naar de Laptevzee in Noord-Siberië.
• Freedom Fighters – Het verzet van de Partizanen naar aanleiding van de tweede annexatie van de Sovjet-Unie in 1944.
• The Story of Murja and the Legacy of the Atomic Culag – Het is het begin van de koude oorlog, de Sovjets proberen de Verenigde Staten bij te houden in de ontwikkeling van nucleaire wapens. De Sovjet-Unie gebruikte de Baltische landen als wingewest voor dwangarbeiders die ze nodig hadden voor hun laboratoria, kernreactoren, fabrieken, uraniummijnen en infrastructuur.

Met het project Siberian Exiles heeft Claudia Heinermann een prachtig, waardevol, alles omvattend document gemaakt, gelardeerd met prachtige indringende portretten en landschappen. Zij belicht het onderbelichte deel van de Europese geschiedenis. Een bevestiging van het belang van de journalistieke documentaire. De taak van onze sector om zaken te duiden in een complexe wereld. Een fixatie van een deel van de geschiedenis voor de generaties na ons. Ik ben dan ook bijzonder verheugd dat het NVF-fonds aan dit project financieel heeft mogen bijdragen. 

Mocht je de tentoonstelling in het Nederlands Fotomuseum nog willen zien, wees er dan snel bij: de tentoonstelling loopt tot en met 21 mei. Ruud Rogier raadpleegde voor deze column Focus Magazine (maart 2023) en het Volkskrant-archief 2018-2023.