Mag ik aan het begin van deze column allereerst opmerken dat ik het een hele eer vind Louis van de Geijn te mogen opvolgen als vicevoorzitter van de NVJ? Louis, op de afgelopen algemene ledenvergadering tot erelid benoemd, was ons meest ervaren bestuurslid (43 jaar in de journalistiek, er is altijd baas boven baas). Hij kende de geschiedenis van de NVJ op zijn duimpje en maakte tijdens bestuursvergaderingen vaak de meest wijze en verstandige opmerking. Het zal me niet meevallen dat te evenaren.
In maart schreef Louis op deze site een verhandeling over de arbeidsomstandigheden in de Nederlandse journalistiek. Het ging hem onder meer om de opkomst van de zzp'ers. De behandeling van vooral jonge freelancers deed volgens hem denken aan John Steinbecks beroemde boek De druiven der gramschap, een aanklacht tegen de rechteloosheid van boeren die zich, verdreven van hun land, als dagloners moesten aanbieden. De freelance-journalisten van nu leken wel een beetje op de Amerikaanse boeren tijdens de grote economische crisis van de jaren dertig: ‘Voor een habbekrats mogen ze een stukje komen inleveren, of een foto. Vind je het te weinig? Een ander dan maar.’ Louis deed een dringend beroep op journalisten die onder een cao vallen en zzp’ers om de rijen te sluiten: ‘De sleutel ligt bij het collectief.’
Het zal geen verbazing wekken dat die oproep me uit het hart was gegrepen. Als portefeuillehouder zelfstandigen in het NVJ-bestuur heb ik ze zien passeren: de stagiaires die al lang van de School voor Journalistiek af waren maar van de werkgevers geen baan maar een vervolgstage kregen aangeboden, de fotografen die hun tarieven in sneltreinvaart zagen dalen, de talentvolle twintigers en dertigers die om aan geld voor onderzoeksprojecten te komen de helft van de week als ghostwriter voor woningcorporaties en verzekeringsmaatschappijen werkten.
Het samen de schouders eronder zetten bleek soms moeilijker dan ik hoopte. Een actie tegen nepstages kwam niet van de grond omdat de angst groot was te horen te krijgen: daar is het gat van de deur. Met de publieke omroep bleek moeilijk te praten over onze wens dat tijdelijke contractanten eerder in aanmerking komen voor een vaste aanstelling. Toen het NVJ-bestuur de tariefverlaging voor freelancers bij de Persgroep aan de kaak wilde stellen, leidde dat – mede door communicatiefouten van onze kant - tot wrijving met het bestuur van de sectie Dagblad.
Op een bijeenkomst van Meet The Press, het nieuwe NVJ-platform voor journalisten die een deel van hun tijd ook woordvoerder, tekstschrijver of communicatieadviseur zijn, liepen de emoties hoog op: ondermijnen zulke dubbelfuncties de onafhankelijkheid van de journalist of zijn ze voor sommigen pure noodzaak?
De samenwerking tussen werknemers in vaste dienst en zelfstandigen tegen de mediabazen, waar Louis in zijn column voor pleitte, gaat niet over rozen. Toch zal de NVJ de brug tussen al die verschillende soorten journalisten moeten slaan. Als we ons beperken tot de behartiging van de belangen van de krimpende groep die nog onder een cao valt en niet ook voor de moderne dagloners opkomen, loopt het uit op een achterhoedegevecht. De sleutel ligt in het collectief.
Mag ik je af en toe nog voor advies bellen, Louis?