OPINIE – Als makke lammeren die naar de slachtbank worden gebracht. De publieke omroep wordt volledig afgebroken, maar de directies en medewerkers van de omroepen blijven doen wat ze altijd al deden. Programma’s maken en hopen dat de storm wel overwaait. Maar de storm waait niet over. Vraag het maar de mensen die tot deze maand nog op de loonlijst van de Wereldomroep staan. Of aan de leden van het alom geprezen Metropole Orkest. De bezuinigingen zijn waar en niemand gaat zich er aan onttrekken.
De bezuiniging die Rutte-1 de publieke omroepen oplegde waren al exorbitant. Ruim 200 miljoen, meer dan een kwart van de totale begroting. Eerder genoemde Wereldomroep en het Muziekcentrum van de Publieke Omroep werden met grote gretigheid naar voren geschoven om de eerste klappen op te vangen. Verder merkt de kijker en luisteraar niet zo verschrikkelijk veel van die bezuinigingen. Toch? Maar schijn bedriegt. Pas op de begroting van 2013 zal de eerste kaalslag plaatsvinden. Honderden banen gaan de komende jaren verloren. Maar nog veel belangrijker het programma-aanbod zal sterk verschralen.
Ondertussen wordt de regionale omroep gekortwiekt door de provincies. Geheel tegen alle regels in worden veel omroepen gekort op hun basisbudget. Over additionele financiering om het aanbod van de regionale omroep te versterken wordt al helemaal niet meer gesproken. Sommige omroepen hebben de juridische weg gekozen om de kortingen ongedaan te maken, anderen hebben zich er min of meer bij neergelegd en hebben een deal met hun provincie gesloten.
Op zichzelf is er in een tijd dat het economisch slecht gaat niets van te zeggen dat op een publieke voorziening als de omroep wordt gekort. Het is zelfs goed te verantwoorden. Waar Rutte-1 en nu ook Rutte-2 de fout in gaan is dat het zo rigoureus gebeurt, alsof de hele omroep jarenlang gewoon een hobbyproject was.
De publieke omroep heeft een belangrijke functie, het voorzien in een publieke nieuwsvoorziening. Die kan je niet zomaar ongestraft met meer dan 30 procent korten, juist nu ook de commerciële nieuwsvoorziening regionaal en lokaal wankelt. En al helemaal niet als dat zonder enige vorm van visie gebeurt. Sterker, de taak en missie van de publieke omroep blijft recht overeind. En daarmee wordt het publieke bestel dat we hebben visieloos vernietigd.
De juiste volgorde zou natuurlijk zijn dat er eerst een discussie plaatsvindt over wat we als maatschappij verwachten van een publieke omroep en daar dan een prijskaartje aan hangen. Naast de 200 miljoen korting op de landelijke omroepen door Rutte-1 en de miljoenen bezuinigingen door de provincies komt Rutte-2 met een extra korting van 100 miljoen. De regionale omroepen worden weer gefinancierd door het Rijk, maar moeten wel 25 miljoen inleveren. Het aangekondigde Mediafonds, bedoeld om de journalistiek te stimuleren, gaat niet door; 16 miljoen bezuiniging. De zogeheten 2.42-omroepen, omroepen zonder leden die programma’s vanuit een bepaalde levensovertuiging maken, worden geïntegreerd in de landelijke omroepen; een besparing van 14 miljoen. En dan zullen de landelijke omroepen nog eens 45 miljoen moeten bezuinigen.
Het zal de doodsteek van de publieke omroep betekenen. En toch blijft het stil in ‘Hilversum’ en in de regio. Geen massaprotest. Geen stakingen. Geen ophef. Als makke lammeren laten zij zich naar de slachtbank leiden. Maar waarom blijft het zo stil?
Berichtgeving over eigen problemen wordt vaak gezien als niet chic. Ook denkt men het tij niet mee te hebben. Het publiek weet de programma’s van de publieke omroepen hoog te waarderen, maar heeft steeds minder met het instituut publieke omroep. En mag je wel actie voeren voor een publieke omroep als overal mensen hun baan verliezen en er in alle sectoren zwaar bezuinigd wordt?
Ja, dat mag. Nee, dat moet! Er staat hier maatschappelijk en cultureel erfgoed op het spel. En weet, wat je nu kwijtraakt krijg je nooit meer terug. Initieer het maatschappelijk debat over de brede publieke omroep. Dat zou de politiek moeten doen, maar als zij verstek laten gaan moet de omroep het zelf doen. En waarom ik daar een hard hoofd in heb? Het vereist dat de omroepen (landelijk en regionaal) over het totale bestel gaan praten en daarmee de eigen belangen aan de kant willen schuiven. Die verdeeldheid heeft het tot nu toe mogelijk gemaakt dat er fors ingegrepen werd in de publieke omroep zonder dat dit tot grote verontwaardiging leidde. Maar hopelijk is de aangekondigde bezuiniging van nog eens 100 miljoen de spreekwoordelijke druppel die de emmer doet overlopen.
Ik meld me bij deze aan voor de actiegroep Geen Makke Lammeren.
Marc Visch, Secretaris Omroep NVJ