Freek van den Bergh: 'Als je deze toverdrank niet mag gebruiken als zzp’er wordt het wel heel lastig'

In ons Kikkerlandje is het al jaren onrustig in medialand. De kranten zijn na overnames verdeeld over drie grote uitgevers. Van de drie persbureaus die we in Nederland hadden, Novum, Hollandse Hoogte en het ANP is door fusies inmiddels nog maar één landelijk bureau over. Tussen al dat overnamegeweld en de dalende tarieven in het medialandschap houden de zzp’ers moedig stand. Het lijkt Asterix en Obelix wel.

In de journalistiek werken veel freelancers en daar is helemaal niks op tegen. Een freelance verbinding zorgt voor zowel de fotograaf als de krant voor een hoge mate van flexibiliteit. Ik ben nu bijna vier jaar freelancer en mijn werk is gevarieerder en inspirerend. Mis ik de zekerheid van een dienstverband? Soms wel ja, maar de vrijheid die ik ervoor terug heb gekregen is me minstens net zoveel waard.

De groep klanten waaraan ik als freelancer mijn beeld kan verkopen, wordt steeds kleiner. Kranten en bureaus verwachten exclusiviteit. Werken voor krant A betekent vaak dat je niet meer voor krant B kan werken. In de gouden jaren ’90, toen er nog 12 foto’s op een rolletje gingen, waren er meer kranten waar je je werk kon aanbieden. Destijds was die exclusiviteit acceptabel, want er was meer werk en meer geld. Nu, in een veel krapper landschap, maken die beperking de markt wel heel erg klein. Welke ruimte blijft er nog over om te ondernemen?

De tarieven in de journalistiek stijgen al jaren niet meer. Ze dalen alleen maar. Dat is vreemd, alleen al als je kijkt naar inflatie en stijgende kosten. Onderhandelen kan per klus. Beeldredacteuren zijn zeker niet kwaadwillend en denken graag mee als het gaat om vergoedingen, maar zijn vaak beperkt in hun mogelijkheden. Het zijn de uitgevers die bepalen wat er door de bij hun aangesloten kranten en persbureaus wordt uitgekeerd aan freelancers. Ik heb alleen nog nooit de kans gehad om met zo’n uitgever om tafel te zitten om te praten over tarieven.

En dan is het een groot nadeel dat ik als zzp’er geen cao heb. Ik krijg geen pensioen, geen salarisverhoging bij goed functioneren of een auto van de zaak. Daarnaast kan ik geen beroep doen op een professional die voor mij en mijn collega’s kan onderhandelen. Het zou zo mooi zijn als ik met mijn collega’s een vuist kan maken en dan niet meteen beticht wordt van kartelvorming.

Als een groot bedrijf, eigenaar van meerdere kranten, professioneel onderhandelt, is het dan niet logisch om mij als zzp’er ook deze vrijheid te geven zodat wij gezamenlijk onze onderhandelingspositie kunnen versterken? Want laten we eerlijk zijn: als je deze toverdrank niet mag gebruiken als zzp’er wordt het wel heel lastig om je staande te houden.

Vorige week werd er gestemd over de pensioenen door de leden van de vakbonden. Na jaren collectief onderhandelen is er nu eindelijk een akkoord. Geef de freelancer ook die ruimte om gezamenlijk te strijden voor een eerlijke beloning. Dit is het weerwoord tegen de krachtige inkoopcombinaties die het dienen van het belang van de aandeelhouders als belangrijkste doel lijken te hebben. Uiteindelijk hangt de waarde van kranten en persbureaus af van medewerkers en de zzp’ers. Neem ze serieus en waardeer hen!