Onder zelfstandigen leven veel vragen over het verdwijnen van de VAR en de komst van modelovereenkomsten. Via het Meldpunt Modelovereenkomsten kunnen ze vanaf vandaag terecht met hun vragen en om ervaringen te melden. De FNV heeft dit meldpunt opgezet mede namens de NVJ, FNV KIEM en FNV Zelfstandigen.
Het meldpunt maakt inzichtelijk wat goed gaat en wat niet goed gaat. Op deze manier kunnen ‘good practices’ worden verspreid en eventuele problemen naar boven worden gehaald. De afgelopen tijd kwamen bij de NVJ al veel vragen en signalen binnen over de afschaffing van de VAR en over het werken met modelcontracten.
Zelfstandigen moeten ondernemer kunnen blijven
De NVJ roept zelfstandigen op om de modelovereenkomst heel goed te bestuderen en bij twijfel contact op te nemen. ‘Modelovereenkomsten moeten geen wurgcontracten worden’, zegt Rosa García López, secretaris Zelfstandigen en NVF. ‘Het afschaffen van de VAR mag geen goudmijn worden voor bemiddelingsbureaus omdat opdrachtgevers geen zzp’ers meer rechtstreeks durven in te huren, zoals bij het ANP.’ Zzp’ers bij het ANP hebben te horen gekregen dat ze nog uitstuitend via een payroll constructie kunnen werken. ‘De NVJ vindt dat zelfstandigen ondernemer moeten kunnen blijven. Alleen waar sprake is van schijnzelfstandigheid is verloning nodig en dat kan via een payroll constructie. De NVJ wil daarom samen met de Belastingdienst en het ANP de verschillende soorten zzp’ers (sommige werken op de redactie en anderen niet, zoals de fotojournalisten) in kaart brengen. Alleen dan is het mogelijk om goed te kunnen adviseren wie met een modelovereenkomst kan werken en wie niet.’
Verschil tussen VAR en modelovereenkomst
De VAR is een verklaring van de Belastingdienst over de fiscale status van de zelfstandige. Een modelovereenkomst is echter in de eerste plaats een contract tussen 2 partijen, een opdrachtovereenkomst dus. Speciaal aan dit contract is dat de fiscus er een bijzondere status aan verbindt, namelijk vrijwaring van de opdrachtgever voor loonheffing. De Belastingdienst toetst die overeenkomst dan ook alleen fiscaal. Hij spreekt zich dus niet uit over alle andere bepalingen die partijen er soms in opnemen. Er kunnen dus ook bepalingen in het contract staan die niet redelijk of onjuist zijn. En dat is precies de reden waarom er een meldpunt wordt ingesteld.
Faire beloning voor zzp’ers
Er zijn ook goede voorbeelden. In de podiumkunsten en in de bouw werken werkgevers en vakbonden samen aan modelovereenkomsten voor functies die ook echt door zelfstandigen kunnen worden vervuld. Afschaffen van de VAR en introductie van modelovereenkomsten legt een goede basis om echte zelfstandigen te laten ondernemen en tegelijkertijd schijnzelfstandigheid tegen te gaan, zo vindt de NVJ. Een volgende stap is in beweging komen voor een faire beloning van zzp’ers die nu vanwege een zwakke marktpositie tegen te lage tarieven werken. Dat is één van de prioriteiten. Bovendien mogen schijnzelfstandigen niet langs de kant komen te staan. Voor een fatsoenlijke en eerlijke arbeidsmarkt is vooral een mentaliteitsverandering van de opdrachtgevers nodig. Goed opdrachtgeverschap moet de norm zijn.