Bij verkoop moet de naam van het opinieweekblad eraf, eist moederbedrijf RELX. Ongeveer honderd ondertekenaars, onder wie NVJ-voorzitter Marjan Enzlin, spreken hier hun zorgen over uit in een brief die donderdag is geplaatst op de website van NRC en van de NVJ. De NVJ ondersteunt het initiatief voor naamsbehoud van Elsevier van harte.
Met grote verbazing vernamen wij dat weekblad Elsevier verkocht wordt en daarbij, zoals eerder aangekondigd, te zijner tijd ook zijn naam moet inleveren. Dat moederbedrijf RELX Group, zoals het voormalige Reed Elsevier zich sinds enige tijd noemt, van het blad afwil, is zijn zaak. Iets anders is het om de lezers, de tijdschriftenmarkt en de Nederlandse samenleving deze naam te ontnemen.
De tijdschrifttitel Elsevier gaat terug tot 1891. Het blad heeft zich sindsdien een vaste positie weten te verwerven en behoort tot het culturele erfgoed. Schrijvers als Gerrit Achterberg, Jan de Hartog, H.J.A. Hofland en Harry Mulisch debuteerden in Elsevier; Couperus, Slauerhoff, W.F. Hermans, Godfried Bomans, Cees Nooteboom, Remco Campert, Leon de Winter, Gerard en Karel van het Reve leverden bijdragen.
Als weekblad heeft Elsevier ferme standpunten nooit geschuwd; het blad durfde contrair te zijn, onder meer door de bijdragen en columns van oud-hoofdredacteur H.J. Schoo en Pim Fortuyn. Niet iedereen is het altijd eens met deze opvattingen. Dat geldt ook voor ondertekenaars van deze brief. Toch betreuren wij dat deze titel straks opeens verdwenen zal zijn. Hiermee wordt immers de band met het verleden doorgesneden en dat culturele erfgoed verkwanseld. De rijke historie van het blad heeft dan geen naamgenoot als erflater meer.
De ‘titelroof’ bedreigt ook het voortbestaan van het blad, omdat het verder moet onder een andere vlag. Zonder de bekende merknaam maak je het voor een redactie wel heel moeilijk. In die zin ondermijnt deze daad van RELX ook nog eens de pluriformiteit van de opinievorming in Nederland.
Voor zover wij begrijpen is RELX merkhouder van de naam Elsevier en valt er volgens het merkenrecht tegen deze voorgenomen stap dan ook niet veel te doen voor de redactie van Elsevier, die zich zodoende in een frustrerende positie bevindt.
RELX beweert dat er reputatieschade zou kunnen ontstaan als zijn wetenschappelijke tak en een opinieblad dezelfde naam dragen. Dat is speculatief. De afgelopen decennia hebben het weekblad Elsevier en de wetenschappelijke tak Elsevier onderdeel gevormd van hetzelfde bedrijf; nooit is er sprake van reputatieschade geweest. Niet duidelijk is waarom dat in de toekomst wel zou gebeuren. Daarbij behoren zowel de lezers van het weekblad als de klanten van de wetenschappelijke uitgeverij tot de hoogopgeleiden, die toch in staat moeten worden geacht een onderscheid te kunnen maken tussen een opinieblad en een wetenschappelijke uitgeverij. Hoe moeilijk kan dat zijn?
Wij vragen ons af waarom de directie van RELX niet trots is op het weekblad Elsevier, dat in het grote geheel van dit miljardenbedrijf misschien maar een klein onderdeeltje vormt, maar dat voor Nederland werkelijk iets betekent. Het zou van groot inzicht getuigen als de directie besluit dat blad alsnog onder eigen naam te laten voortbestaan.