Structurele winsten van De Persgroep lopen uit de pas met structurele onderbetalingen freelancers

Foto: Ingrid de Groot

Een zichtbaar geëmotioneerde Britt van Uem legde in haar verklaring de vinger op de zere plek. ‘Juist in de regionale journalistiek is zorgvuldigheid van het grootste belang. Geloofwaardigheid begint bij de basis. Dat geldt voor elke journalist, ongeacht freelance of vaste dienst. Het belang is even groot. Dat betekent dat ik op dezelfde manier gewaardeerd wil worden. Ik weiger te werken voor een krant die 15 euro per uur betaalt. Daar kan ik niet van leven en daarmee kan ik ook niet voldoen aan de eerste eis van de journalistiek: zorgvuldigheid. Anders speel ik juist die mensen in de kaart, die de journalistiek niet meer geloofwaardig vinden.’

Britt van Uem en Ruud Rogier vragen in deze rechtszaak geen uurloon of een dienstverband. Wat zij vragen is een billijke vergoeding van de overdracht van het exploitatierecht. Of zoals in de wet Auteurscontractenrecht staat dat een tarief billijk moet zijn en dat een rechter die billijkheid kan vaststellen.

Winsten en betalingen lopen uit de pas

Mr. Otto Volgenant, advocaat van beide freelancers, vindt dat de structurele winsten van De Persgroep danig uit de pas lopen met de structurele onderbetalingen aan de freelancers. Het gaat uitstekend met De Persgroep, aldus Volgenant: een omzet van 1,6 miljard euro werd behaald en een nettowinst van 126 miljoen (+15%). Met deze financiële ontwikkelingen kan De Persgroep op een gezonde manier verder groeien en investeren in de uitbouw. Daartegenover staan de betalingen aan Ruud Rogier en Britt van Uem. De Persgroep rekent af per product: respectievelijk 42 euro per foto en 13 cent per woord.  Gemiddeld genomen werd 2 tot 2,5 uur besteed aan een foto-opdracht en 4 uur aan een tekstopdracht, inclusief briefing, interview/ foto maken, uitwerken/ nabewerking, aanlevering en communicatie. Britt van Uem leverde vanaf 1 april 2016 332 stukken aan Tubantia. Die werden zonder enig bezwaar gepubliceerd. Op de kwaliteit was nooit kritiek. Pas toen Britt van Uem klokkenluider was, werd ze door De Persgroep publiekelijk zwart gemaakt. Zowel Van Uem alsook Rogier namen allebei afscheid van hun uitgever.

Billijke vergoeding op basis van 60 euro uurtarief

De freelancers vragen een billijke vergoeding die berekend is op basis van een uurtarief van 60 euro. In hun rechtszaak brachten zij 9 artikelen en 13 foto’s in. Omgerekend kwam het uurtarief per productie neer op 15 tot 18 euro voor Rogier en 14 euro per uur voor Van Uem. Op basis van een uurtarief van 60 euro per uur zou voor Britt een woordprijs van 49 cent redelijk zijn. In het geval van Ruud zou dat neerkomen op 150 euro per foto. Een uurtarief van 60 euro noemt Volgenant nog steeds geen vetpot. Een freelancer met een goedgevulde ordeportefeuille zal uitkomen op een omzet van 60.000 euro per jaar, vergelijkbaar met een jaarinkomen van 40.000 euro voor iemand in vaste dienst. Gemiddeld verdient een zzp’er in de media 27.000 euro per jaar (bron: Monitor Freelancers en Media 2017).

De Persgroep vreest dat haar huidige freelancebudget opgehoogd moet worden van 31 naar 115 miljoen euro, als Ruud Rogier en Britt van Uem gelijk krijgen. Volgens Volgenant maakt De Persgroep de zaak veel groter dan het is. ‘We hebben het over 9 artikelen en 13 foto’s, oftewel twee bedragen van ongeveer 1.400 euro per persoon. Bij toekenning zal dit weliswaar een discussie losmaken, maar dan nog zal elke freelancer individueel een rechtszaak moeten beginnen. Of misschien beseft De Persgroep dan dat datgene wat het werk van de freelancer oplevert te laag is.’  

In hetzelfde schuitje

Volgens mr. Dirk Visser die namens De Persgroep het woord voerde, hebben De Persgroep en freelance journalisten een gemeenschappelijk probleem. Het publiek is steeds minder bereid te betalen en de vraag naar nieuws in print neemt steeds verder af. Online nieuws is gratis, iedereen kan zelf tekst en beeld maken en de distributie wordt makkelijk gemaakt door social media. Het publiek is gewend geraakt aan gratis, de consument koopt minder kranten en daarom is het zo moeilijk om te verdienen aan nieuws. In hetzelfde schuitje dus. Maar dit schuitje wordt beheerd door De Persgroep. Het is De Persgroep die investeert, ondernemersrisico loopt en met andere uitgevers en omroepen concurreert en De Persgroep vindt dat niemand verplicht is om mee te varen. Je kunt immers ook zelf een bootje te water laten. In deze moeilijke markt houdt De Persgroep zich staande. ‘De twee freelancers willen via de rechter een gegarandeerd inkomen bedingen. Moeten wij als Persgroep ook lezers en kijkers voor de rechter slepen? Ze zijn ondernemers, ze moeten zelf hun portefeuille opbouwen.'

Advocaat Volgenant vond deze verklaring wel erg haaks staan op de door Persgroep zelf naar buiten gebrachte winstcijfers. ‘De Persgroep zegt dat zij en freelancers in hetzelfde schuitje zitten. Maar dat is wel een heel ander schuitje dan waarin de freelancers zitten die een vergoeding krijgen van 15 tot 20 euro per uur.’

Maar er valt te onderhandelen, stelde De Persgroep. Bart Verkade, zakelijk directeur van De Persgroep: ‘Het is een misverstand dat 42 euro en 13 cent de vaste tarieven zijn. Het gaat hier om basistarieven en elke hoofdredacteur kan die tarieven verhogen. We hebben tarieven van 16 cent, van 18 cent, van 21 cent per woord.’ Op de vraag of er plannen zijn om de tarieven te verhogen, antwoordt Verkade dat De Persgroep uitgaat van het bedrag dat zij nodig heeft om in te kopen om zodoende goede kranten en websites te maken.

Volgens advocaat mr. Paul Kreijger namens De Persgroep is deze zaak vooral een onderdeel van de lobby van de NVJ om de politiek te beïnvloeden. Bij winst kan de vlag uit en kunnen freelancers soortgelijke zaken aanspannen. Bij verlies kan de NVJ naar de politiek stappen en zeggen dat de wet Auteurscontractenrecht niet werkt of de politiek zo ver krijgen dat het maken van collectieve afspraken mogelijk wordt gemaakt.

Volgens Kreijger gaat het bij de bepaling van het freelancetarief niet om arbeid maar op de exploitatiewaarde. ‘Wij betalen geen uurtarief, maar exploitatiewaarde. Wat de NVJ wil is een generieke tariefsverhoging. Iedereen wil wel inkomensgarantie, maar dat kun je niet afdwingen. De exploitatiewaarde is dat wat met het product verdiend kan worden. Daarom wordt er bij een landelijke krant met een veel groter bereik meer verdiend dan bij een regionale krant.’

Maar volgens Otto Volgenant wordt in de cijfers van De Persgroep niet per regionaal medium gerapporteerd. Het is zelfs zo dat in de praktijk stukken moeten worden ingekort vanwege het aantal advertenties in de regionale kranten.

Ruud Rogier: ‘Het ergert me dat ik volgens De Persgroep een inkomen eis en dat ik geen ondernemer zou zijn.’ De werkelijkheid is dat Rogier in 2002 nog 60 euro per foto kreeg (en 50 euro bij een quotum van 500 foto’s) met 6 tot 7 opdrachten per dag. Dat is inmiddels 17 jaar geleden.

Op 17 mei volgt de uitspraak.

• Lees ook het interview met Otto Volgenant:  ‘Onze voorbeelden tonen aan hoe onredelijk deze tarieven zijn’