Wais Shirbaz: 'NPO moet nu wel met een herzien plan komen'

Wais Shirbaz (links) in gesprek met Hans Goedkoop (Andere Tijden), Wilfred Takken (NRC) en CDA-Kamerlid Harry van der Molen (foto: Remco Gielen)

Het is topdrukte voor de omroepsecretaris. De ene actie tegen de omroepbezuinigingen is nog niet voorbij, of er gaat een stevige brief richting KRO-NCRV die voornemens is 24 van de 40 journalistieke banen te schrappen – zo vlak voor Prinsjesdag. Dan is er ook nog de payrollkwestie, waartegen NVJ en FNV gezamenlijk optreden. Soms lijkt de situatie bij de publieke omroep op een niet te stoppen veenbrand. Gelukkig groeit de groep programmamakers die in verzet komt. Hun brede actie heeft zeker bijgedragen aan de positieve uitkomst van het mediadebat op 6 september. De boodschap is luid en duidelijk aangekomen bij minister Slob en de Tweede Kamer. Formeel wordt op Prinsjesdag bekendgemaakt of het tekort met 40 miljoen wordt aangevuld. Dat betekent dat de NPO niet 62 miljoen, maar 22 miljoen euro zou moeten bezuinigen.

De bezuinigingen bij NPO gecombineerd met de vernieuwingsplannen die zich vermengen met de nieuwe NPO-programmering hebben in de afgelopen maanden tot veel boosheid en verwarring geleid die tot op de dag van vandaag duurt. Onder de makers overheerst het gevoel dat zij geen zeggenschap hebben en dat de NPO draconische keuzes maakt die vooral de journalistieke programma’s raken. 

‘De wijze waarop de NPO wil bezuinigen, verzwakt de positie van de publieke omroep’, zegt Wais Shirbaz. ‘Als je bezuinigt op journalistieke parels als Brandpunt+, Andere Tijden, Focus Wetenschap, Tegenlicht en EenVandaag, help je ook de professionele redacties om zeep. Die beschikken over specialismen, netwerken, kennis en ervaring. Zie dan het verloren kwaliteitsniveau maar weer op te bouwen. Het risico dat de NPO neemt is veel te groot.’

Dat was ook de boodschap tijdens een ontmoeting die de NVJ organiseerde tussen de directieleden en 200 programmamakers. Was er enige toenadering vanuit de NPO?

‘Nee. De directie weet heel goed dat hun vernieuwingsplannen gecombineerd met bezuinigingen niet goed verdedigbaar zijn. Ik heb tijdens die bijeenkomst op 30 augustus geen enkele onzinnige vraag gehoord vanuit de programmamakers en wat ik de directie kwalijk neem is dat zij met geen enkel nieuw argument kwamen. Alle genoemde argumenten waren bekend en die werden nu juist als onvoldoende en onbevredigend ervaren.

Ook nu bekend is dat er waarschijnlijk niet 62 maar 22 miljoen euro bezuinigd moet worden, weten we niet wat NPO van plan is. Ik snap wel dat je tot Prinsjesdag wil wachten, maar ik verwacht van NPO wel dat de bezuinigingsmaatregelen op basis van 62 miljoen euro worden aangepast. De situatie is nu wezenlijk anders en ik ga ervan uit dat geen enkele programmamaker weg moet. De vernieuwingsslag waar NPO het steeds over heeft, kan alleen maar op basis van kwaliteit en dat is enkel mogelijk als je een redactie hebt die over kennis en ervaring beschikt.’

Heeft het mediadebat op 6 september goede hoop gegeven?

‘Onze leden hebben de minister en de Kamerleden heel goed kunnen overtuigen dat je met de huidige plannen geen kwaliteitsbehoud kunt garanderen. Je kunt de publieke omroep niet enerzijds een opdracht geven om journalistieke kerntaken uit te voeren en tegelijkertijd afhankelijk te laten zijn van de reclame-inkomsten. Tegelijkertijd zit het publieke bestel vol tegenstrijdigheden. De NPO gaat over de financiering, de omroepen gaan over de inhoud maar tegelijk heeft de NPO invloed op de inhoud. Netmanager NPO 2 Gijs van Beuzekom noemde Andere Tijden geen journalistiek programma. Hoezo niet? Daarmee bevestig je nogmaals dat dit stelsel te ingewikkeld is geworden.’

Minister Slob heeft voorzichtig gesproken over een nieuw bestel.

‘Dat klonk als muziek in de oren. De minister heeft nu zelf gezien en begrepen dat het bestel niet functioneert zoals het hoort. De NVJ heeft hem daar al meerdere malen op gewezen. Wat steeds terugkomt is dat de omroepen zeggen dat de NPO heeft besloten en de NPO zegt op haar beurt dat zij niet met de makers mag praten, waardoor de makers steeds op het laatste moment met beslissingen worden geconfronteerd. Wij zeggen dat in een vernieuwd bestel de programmamakers een belangrijke rol moeten hebben in de medezeggenschap en invloed kunnen uitoefenen op de plannen.’

Niettemin geven we nu eerst prioriteit aan de bezuinigingsplannen van NPO. Vanuit onze positie zullen we de NPO, de minister en de Kamer proberen te overtuigen dat de vernieuwing die de NPO wil bewerkstelligen ten koste van de kernredacties van journalistieke en informatieve programma’s niet de juiste aanpak is. Maak redacties niet kapot, maar maak ze het startpunt van je vernieuwing.’  

Dan helpt het niet dat KRO-NCRV voornemens is 24 journalistieke banen te schrappen.

‘Dat nieuws was echt een schok. De situatie is zo wezenlijk anders dan een paar weken terug. Als omroep zou je juist nu moeten roepen: NPO kom met een herzien plan, want je hoeft minder te bezuinigen.’

Wat zegt hoofdredacteur Hans Laroes hierover tegen jou?

‘Dat deze reorganisatie is bedoeld om de organisatie voor te bereiden op het verdwijnen van BrandpuntPlus op televisie. Hij zegt dat dit een direct gevolg is van de besluiten van de NPO, die niet meer met BrandpuntPlus verder wil. Je kunt ook zeggen dat je eerst afwacht wat de definitieve bezuiniging gaat worden. De NVJ doet daarom een dringende oproep om de reorganisatie niet door te voeren, omdat de NPO de financiële ruimte gaat krijgen om haar vernieuwingsplannen aan te passen. Tegelijkertijd hopen we dat de NPO zo spoedig mogelijk komt met een herzien plan.’  

In het verlengde van alle gebeurtenissen rondom steeds terugkerende bezuinigingen speelt speelt ook de kwestie van de payrollcontracten. Wat is daar aan de hand?

‘De flexibele schil is het gevolg van de omroepbezuinigingen op het personeelsbeleid. Er wordt op programma’s bezuinigd, maar programma’s moeten wel geproduceerd blijven worden. Wat er gebeurt is dat de omroepen neigen naar een personeelsbeleid dat makers hiervoor laat opdraaien. En dat probleem wordt alleen maar groter.’

Wat is op dit moment de verhouding tussen vast en flex?

‘We weten alleen dat flex groeit ten opzichte van vast. In de nieuwe cao is afgesproken dat een paritaire commissie payroll de problematiek onderzoekt en met concrete adviezen komt. De cao-afspraak is dat uitzendkrachten en payroll-medewerkers voortaan in gelijke omstandigheden recht hebben op hetzelfde bruto maandinkomen als werknemers in dienst van de omroepen. Maar we moeten wel over cijfers beschikken. Die basisgegevens zijn opgevraagd bij de omroepen en tot nu toe is er geen enkele reactie binnengekomen. Van de werkvloer horen we echter dat de flex-groep erg groot aan het worden is. Zij ontvangen ruim 20 procent minder dan hun collega’s in vaste dienst. De omroepen hebben geen werkgeversverplichtingen, geen ontslagprocedures of re-integratieplicht. Het is heel kwalijk dat bij een publieke omroep die door publiek geld wordt gefinancierd dit soort constructies kunnen voorkomen. En niet eens op kleine schaal. Met FNV hebben we intensief onderzoek gedaan naar de misstanden bij de omroep en we zijn schokkende situaties tegengekomen van journalisten die onder het wettelijk minimumloon verdienen. Dat is onacceptabel. We hebben immers een redelijke cao afgesloten, die minimaal gehanteerd moet worden door alle omroepen voor alle werkenden.’

Nieuw overleg programmamakers op 19 september

De programmamakers komen woensdag 19 september om 12.00 uur bij elkaar bij Bar Boon om de vervolgstappen te bespreken.