Regiojournalistiek brengt nieuws van de straat naar de Raad

Immers, zeker de lokale journalistiek brengt geluiden van de straat naar de Raad, waardoor op het stadhuis bekend is hoe mensen denken over beleidsverandering en lokale kwesties. Ook fungeert de pers als onafhankelijk verslaggever en controleur van wat er op het stadhuis en bij lokale bedrijven en instanties gebeurt.

Beide journalistieke functies staan lokaal op de tocht. Daarom roepen we in gemeenten op zich te bezinnen over hun medialandschap, tijdens de campagne en in de komende collegeperiode. Zodat ze niet zo’n nieuwswoestijn worden zoals Almere, een stad waar bijna 200.000 mensen wonen, maar waar geen nieuwsmedia van naam meer zijn.

Vrije en onafhankelijke informatie behoort tot de basisvoorwaarden van democratie omdat het tegenstellingen laat zien en daardoor helpt bij meningsvorming. Media tonen die tegenstellingen vanuit onafhankelijk perspectief en daarmee onderscheiden zij zich van de doorgaans goed bezette communicatieafdelingen. Het werk van communicatieafdelingen is relevant, maar zeker geen substituut voor de rol van onafhankelijke lokale media.

Door de gemeente gesponsorde websites, Twitter-accounts van politici of Facebook-groepen zijn ook geen alternatief om burgers een volwaardige stem te geven en voor onafhankelijk nieuws.

In sommige regio’s is de lokale journalistiek nog sterk vertegenwoordigd, maar met een teruglopende oplage en redactionele omvang van regionale kranten, regionale omroepen, die de menskracht ontberen om op stads- en streekniveau dagelijks actief te zijn en lokale omroepen die vaak op vrijwilligersniveau blijven hangen, wordt de situatie er niet beter op. En bij de hyperlocals ontbreekt het vaak aan eigen nieuwsgaring en diepgang, enkele positieve uitzonderingen zoals Breda, Arnhem en Utrecht daargelaten.

Onafhankelijke informatie wordt in onze participatiedemocratie steeds belangrijker.  Decentralisering van taken naar gemeenten, een nieuwe omgevingswet, er moeten lokaal steeds meer keuzes worden gemaakt. Open debat hoort daar bij.

Media geven burgers een stem die anders misschien niet of onvoldoende gehoord worden. Ook stellen ze zaken aan de kaak. De zaak Van Rey werd door De Limburger aangekaart. De zaak van de fipronil-eieren die internationaal opschudding veroorzaakte, werd door De Stentor aangezwengeld. Dagelijks brengen regionale journalisten zaken in de openbaarheid die bijdragen aan een gezond en effectief bestuur, als waakhond en verbinder.

Maar in steeds meer gemeenten krimpt de rol van de journalistiek. Onderzoeken van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek bevestigen dit. Ook cijfers over de omvang van lokale en regionale redacties die wij als beroepsvereniging NVJ bijhouden, spreken boekdelen.

Bij regionale dagbladredacties werken 50 procent minder journalisten dan 20 jaar geleden, bij de huis-aan-huisbladen werkt bijna geen enkele journalist in dienstverband meer en de freelancers, die nu lokaal verslag doen, ontvangen daarvoor vaak amateurtarieven.

De NVJ roept gemeenten op, te zorgen dat de lokale journalistiek weer tot leven komt, zodat de waakhondfunctie en die van verbinder in de regio gewaarborgd blijft. Want vrije, professionele media zijn volgens ons de zuurstof die een lokale democratie nodig heeft.

Dat kan bijvoorbeeld via een regiofonds, zoals in Tilburg, Leiden of de provincie Groningen, die daarmee investeren in onafhankelijke journalistiek. Om gemeenten hierbij de steunen, heeft de NVJ een leidraad opgesteld voor een lokaal, bovenlokaal of regionaal fonds. 

Dit opiniestuk werd gepubliceerd in het magazine van Binnenlands Bestuur (nummer 4, 23 februari 2018)