Vragen en antwoorden over uw pensioen

Kunnen de pensioenen nog steeds worden uitbetaald?
Ja. Er zit op dit moment ongeveer 600 miljard euro in de kassen van de pensioenfondsen. Daarvan wordt jaarlijks maar 20 miljard euro aan uitkeringen besteed. Jaarlijks komt er 25 miljard euro aan premie binnen. Honderd procent garanties voor de toekomst kan niemand geven. Ook bestaan er verschillen tussen de fondsen. Het is voorlopig in elk geval mogelijk om de pensioenen uit te keren.

Er vallen banken en verzekeraars om. Kan dat ook gebeuren met mijn pensioenfonds?
Een pensioenfonds is geen bank of een verzekeraar en kan ook niet omvallen. Mensen kunnen niet aan het loket komen om hun opgebouwde pensioen eerder op te eisen. Ook heeft een pensioenfonds geen investeerders die hun geld kunnen terugtrekken. Bovendien krijgt een pensioenfonds iedere maand of kwartaal premies binnen, die meer dan voldoende zijn om de lopende uitkeringen te betalen. Een pensioenfonds heeft dus per definitie nooit gebrek aan contanten.

Hoe staan de pensioenfondsen er voor?
Het ziet ernaar uit dat 2008 een slecht jaar is voor beleggingen. Pensioenfondsen beleggen gemiddeld ongeveer 40% van hun vermogen in aandelen. Dat is nodig, omdat op de lange termijn aandelen naar verwachting een hoger rendement opleveren dan bijvoorbeeld staatsleningen. De beleggingen zijn goed gespreid, zowel over veel verschillende sectoren als regionaal. De kredietcrisis zorgde echter voor koersdalingen op alle fronten en over de hele wereld. Ondanks de spreiding van de beleggingen werden daardoor dus ook pensioenfondsen geraakt.

Ook is de afgelopen tijd de zogenoemde lange rente flink gedaald. Pensioenfondsen moeten de actuele stand van de lange rente gebruiken om te berekenen hoeveel geld ze nu opzij moeten zetten om alle toekomstige pensioenen uit te betalen. Als de rente daalt, is het te storten jaarlijkse bedrag groter. De toekomstige pensioenen worden als het ware duurder. Daardoor dalen de reserves.

Wat betekenen de kredietcrisis voor de indexatie?
Als een pensioenfonds te weinig reserves heeft, moet het maatregelen nemen om die reserves weer aan te vullen. Zowel werkenden als gepensioneerde moeten er in veel gevallen rekening mee houden dat de uitkering niet geheel zal meestijgen met de lonen of prijzen. In sommige gevallen zal deze zogeheten indexatie in 2009 helemaal niet plaatsvinden. Voor de indexatie is namelijk geen premie betaald. De premie is alleen bedoeld voor de pensioenen zonder verhogingen. De indexatie moet worden betaald uit de beleggingsopbrengsten.

Indexeren is niet wettelijk verplicht. U hebt er dus geen recht op. De meeste pensioenfondsen streven er wel naar de pensioenen jaarlijks mee te laten stijgen met de gemiddelde loonontwikkeling in de sector of onderneming. Deze indexatie is voorwaardelijk. Dat houdt in dat indexatie alleen plaatsvindt als uw pensioenfonds voldoende reserves heeft. Veel pensioenfondsen wachten overigens nog even met een besluit over de indexatie in 2009. De Nederlandsche Bank en de Stichting van de Arbeid hebben de pensioenfondsen opgeroepen geen overhaaste besluiten te nemen, maar eerst de cijfers goed te analyseren en te kijken hoe de financiële markten zich ontwikkelen.

Wanneer de beleggingsrendementen tegenvallen en de reserves slinken teveel, is het onverstandig om de pensioenuitkeringen te laten stijgen. Eerst moeten de reserves weer op peil worden gebracht. Het is mogelijk dat wanneer het weer beter gaat met de pensioenfondsen, de misgelopen indexatie wordt ingehaald. De koopkracht van gepensioneerden kan dan worden hersteld. De kans op volledig herstel van dit gemis is mede afhankelijk van de lengte van de crisis. Over de uitkeringen bestaat veel meer zekerheid. Wat gepensioneerden vandaag ontvangen, krijgen ze ook in 2009. Verder wordt het wettelijk basispensioen de AOW in 2009 volledig wordt geïndexeerd en wordt de AOW-tegemoetkoming verhoogd.

Betalen de gepensioneerden de rekening?
Ons pensioenstelsel is gebaseerd op solidariteit. Dat wil zeggen dat alle lusten en lasten worden gedeeld, werkgevers, werknemers en gepensioneerden, allen dragen ze hun steentje bij. Als de pensioenen niet volledig worden geїndexeerd, gaat het niet alleen om de pensioenen die al zijn ingegaan, maar ook om de opgebouwde pensioenen van de huidige werkenden. Daarnaast betalen werkgevers en werknemers de eventueel hogere pensioenpremie.

De dekkingsgraad van mijn pensioenfonds is onder de 105% gezakt. Wat betekent dat?
Wanneer de dekkingsgraad van een pensioenfonds onder de 105% is gezakt (wat betekent dat tegenover iedere euro die aan pensioen uitgekeerd moet worden er 1,05 euro in kas zit) moet het pensioenfonds zich melden bij de toezichthouder, De Nederlandsche Bank. In overleg met De Nederlandsche Bank maakt het pensioenfonds een herstelplan, waarin staat hoe het pensioenfonds binnen drie jaar weer boven de dekkingsgraad van 105% uit denkt te komen. Dat kan op verschillende manieren.

Wat kan een pensioenfonds doen om de reserves weer op peil te krijgen?
Een pensioenfonds met een tekort aan reserves moet zorgen dat het risico om nog verder te slinken niet groter wordt. Meer beleggingsrisico nemen om extra rendement te halen is dus een lastige zaak. Vaak moet juist het tegenovergestelde gebeuren: het beleggingsbeleid aanpassen om de risico’s te verminderen. Er zijn ook andere mogelijkheden om de reserves aan te vullen: – Beperken van de jaarlijkse verhoging van de pensioenen. – Verhogen van de pensioenpremies. – In het uiterste geval kunnen ook de pensioenbeloftes worden versoberd. Omdat pensioenfondsen vaak ruim de tijd hebben om te herstellen, is deze maatregel erg onwaarschijnlijk.

Waar kan ik terecht met vragen over mijn pensioen?
Uw pensioenfonds kan u nader informeren over uw persoonlijke situatie. Waarschijnlijk ontvangt u in december informatie over de premie en indexatie in 2009. Meer informatie kunt u vinden op de website van uw pensioenfonds. Voor overige vragen kunt u telefonisch of per e-mail contact opnemen met uw fonds.