Sportfotografie: het hele verhaal in een split second

Vincent Jannink over de 10 kilometer van Sven Kramer (foto Paul Teixeira)

Ze zijn elkaars tegenpolen, althans bij de Olympische Spelen in Pyeongchang. Klaas Jan van der Weij als eenpitter voor de Volkskrant, Vincent Jannink in teamverband voor het ANP. Waar Klaas Jan van der Weij luchtig doet over zijn tactiek – “die heb ik niet” – bereidden de ANP-fotografen zich minutieus voor om hun beelden zo snel mogelijk bij de klant te brengen. Terwijl Van der Weij zocht naar de positie om schone, cleane beelden zonder rommel te maken, lag daar bij ANP minder de nadruk op. ‘Maar’, zegt Klaas Jan van der Weij, ‘het niveau van ANP is top en ze zijn supersnel. Ik was het stadion nog niet uit of zij hadden de foto’s al verspreid.’    

IJskussers en podiumspringers

Sport is emotie. Geen speld tussen te krijgen bij het zien van de beelden. We zien juichers en huilers, ijskussers en podiumspringers, debutanten en afscheidnemers, verbaasde winnaars en verbaasde verliezers, feestende ereronderijders en stille bankzitters. ‘Het gebeurt allemaal in een split second’, zegt Van der Weij. ‘Je kunt niet vragen om hun reactie nog eens over te doen. Sporters hebben er een bloedhekel aan als fotografen gaan roepen.’

Voor Klaas Jan van der Weij waren het dit jaar zijn dertiende Spelen. Het lijkt alsof zijn iconische sportfoto’s toevalstreffers zijn. Denkend dat hij verkeerd staat, maar dan blijkt dat net de juiste plek op het juiste moment te zijn.  Sven Kramer op een bankje met zijn handen voor zijn gezicht.  ‘Het toont de deceptie van Kramer aan, daar gaat het verhaal over.’ Eerder, tijdens de tien kilometer van Sven, moest Van der Weij tegelijkertijd – want eenpitter - ook de Canadees Ted-Jan Bloemen in de gaten houden, die zijn tranen de vrije loop liet tijdens zijn zenuwslopende wachten.  

De Volkskrant koos met Klaas Jan van der Weij voor een eigen identiteit. Omdat hij voor één opdrachtgever werkte, kon hij meer experimenteren dan de drie afgevaardigde ANP-fotografen. Dat resulteerde onder andere in een anders dan andere foto van schaatster Nao Kodaira op de finishlijn.  ‘De kans dat het misgaat is groot, maar ik vind het leuk om te gokken.’

Geen stuwmeer meer

Van der Weij bezocht herhaaldelijk plekken waar op dat moment niets gebeurde. ‘Maar dan, de tiende keer is het raak.’ Zijn tactiek? ‘Die heb ik niet, ik doe maar wat.’ Dat is een wereld van verschil met de werkwijze van het ANP. Daar werd al in 2016 gebrainstormd over de manier van werken. ‘Als je de hele dag een event fotografeert, zit je aan het eind van de dag met een stuwmeer aan beeldmateriaal', vertelt Vincent Jannink. 'Dat wilden we voorkomen.’

Buitenlandse bureaus werken al langer met internetkabels vanaf exact gekozen locaties. ‘We maakten plannen welke posities we bij welke ritten zouden innemen en onderhandelden met de fotomanager ter plekke om de kabels op de juiste plekken te leggen. Daarvandaan konden we drie tot vijf beeldjes direct doorsturen naar de editor in Nederland voor verspreiding.  We hadden vooraf de kwaliteitsverhouding tussen RAW en JPEG getest. Vanwege de constante factoren in de ijshal konden we mikken op het JPEG-formaat. Voor de afloop van de wedstrijd was het beeld al bij de klant. Het zijn niet de cleane beelden zoals Klaas Jan ze maakt, maar klanten hebben het beeld wel.’

De strategische plekken vanaf waar de fotografen konden werken, zoals laag bij de schaatsbaan, dankte het team aan het overleg met de fotomanager. Steeds nam het drietal ieder een eigen positie in. Terwijl de ene fotograaf zich concentreerde op de race, was de ander in de buurt van het middenterrein of hield familieleden in de gaten of een meelevende koning. ‘Want dat beeld willen de klanten ook graag hebben.’

Tientje per uur

Zowel Jannink als Van der Weij werkten in Pyeongchang op freelance basis. Als Van der Weij alle uren tijdens de Olympische Spelen bij elkaar op zou tellen, komt zijn tarief uit op nog geen tientje per uur. Wel heeft hij afspraken kunnen maken over zijn auteursrechten. ‘Die liggen bij mij, ik kan mijn werk verkopen aan derden. Dat maakt het prettig en net behapbaar. Maar ik weet dat het vrij uitzonderlijk is. Het zou erg vervelend zijn als ik die auteursrechten kwijt was. Dat was ook ooit de reden om freelancer te worden en niet in vaste dienst te gaan. Ik wil alles zelf kunnen bepalen.’

• Bekijk het volledige fotoverslag van dit event op de Facebookpagina NVF-NVJ
• Tijdens het @NVFBeeld Event op dinsdag 27 maart 2018 was er ook aandacht voor jonge talenten. Lees ook: Wie zijn de aanstormende talenten in de fotografie?
• Bezoek ook de websitepagina van de NVF en lees alles over onze activiteiten en lidmaatschapsvoordelen.