Jop de Vrieze: ‘Dit keer kunnen we echt het verschil maken’

foto: Timo Sorber

Hoe hoog is de nood bij freelancers om in actie te komen?

‘Het is tijd voor actie. De situatie is niet veel slechter dan een half jaar, een jaar of een paar jaar geleden, maar is in al die jaren steeds een beetje slechter geworden. Te lang hebben we ons laten vertellen dat er voor ons tien anderen waren, dat de verantwoordelijkheid voor ons inkomen alleen bij onszelf lag en dat het vergelijken met de inkomens van collega's in vaste dienst onmogelijk was. We hebben deze situatie opgevangen door creatief te zijn (hosselen!), door hard te werken en door ons geen illusies te maken over de voor mensen in vaste dienst zo vanzelfsprekende inkomensstijging. Maar daarmee hebben we onszelf tekort gedaan. We gaven uitgevers de ruimte om ons uit te buiten: ze ruilden steeds meer vaste diensters in voor freelancers. Niet omdat die beter werk leveren, maar omdat ze zo de cao konden omzeilen en veel geld besparen. Dat deden ze om te overleven, maar ook gewoon om meer winst te maken, weten we nu.

Door dit te laten gebeuren hebben we de journalistiek - en daarmee de democratie - geen dienst bewezen: veel freelancers verkiezen snel uitvoerbare klussen en combineren hun journalistieke werk met communicatieprojecten, wat niet altijd problematisch is maar wel kan leiden tot belangenconflicten en minder kritische journalistiek. Het is tijd om weer ruimte te maken voor de journalistiek die er toe doet. Dat kan alleen bij een betaling die research ook beloont.’

Hoe is de stemming bij freelancers, zien ze de noodzaak in om zich te verenigen?

‘Freelancers zien het nut. Al komt het in de praktijk, juist door de omstandigheden, nog altijd vaak neer op: ik steun dit initiatief, maar moet zelf nog wat werk afmaken. Door te laten zien dat deze acties echt ergens over gaan en iets kunnen gaan bewerkstelligen, zullen zich steeds meer van deze worstelende en hosselende freelancers aansluiten. Want velen zien inmiddels wel in dat we het niet redden wanneer ieder voor zich 'gewoon beter gaat onderhandelen' - we moeten laten zien dat wie slecht betaalt of slecht met freelancers omgaat, geen goede krachten meer kan krijgen. Dat we ons niet meer tegen elkaar laten uitspelen omdat we beter verdienen dan dat.’

Wat zeg je tegen freelancers die huiverig zijn om aan te sluiten bij de brede coalitie van freelancers die in beweging willen komen?

‘Dit is niet de zoveelste bijeenkomst over hoe zwaar we het hebben. Dit keer kunnen we echt verschil maken. Daarvoor hebben we dan wel zoveel mogelijk mensen nodig. Ik denk dat huiver niet de grootste belemmering zal vormen, eerder een gebrek aan gevoelde urgentie ten opzichte van de deadlines: we zijn volledig geconditioneerd dat we maar gewoon hard moeten doorzwoegen. Dan doorbreken we de vicieuze cirkel niet en komt er geen verandering. Voor mij voelt het echt een beetje als 'proletariërs verenigt u'  - ook wij 'precariërs' pikken het niet langer.’